Gonzaga - 1° een Ital. vorstelijk geslacht, welks geschiedenis, voor zoover bekend, begint met Luigi I (1267-1360). De familie, die door de verovering van Mantua door Luigi sinds 1328 in die stad zetelde, splitste zich sinds de 15e e. in vsch. zijlinies.
Met den dood van Ferdinand Charles in 1708 stierf de tak van Mantua uit.De voorn, leden zijn, behalve Luigi, Giovan Francesco II (✝ 1444), die door keizer Sigismund tot markies van Mantua werd verheven, cn Frederigo II (✝ 1540), die dezen titel wegens zijn hulp aan keizer Karei V verhoogd zag tot dien van hertog, en bovendien tot opvolger in het markgraafschap Monferrat werd aangewezen. Zijn zoon Guglielmo ontving dit territorium van keizer Maximiliaan II in eigendom. Verder telt de fam. nog 5 kardinalen: Francesco (✝ 1483), Sigismondo (✝ 1525), Ercole (✝ 1563), Scipione (✝ 1593) en Silvio Valenti (✝ 1756). Wachters.
Voor den heiligen Luigi, zie ➝ Aloysius van Gonzaga.
Annibale (fra Francesco), Minderbroeder, 1546 te Gazzuolo, ✝ 1620 als biss. van Mantua, maakte zich als generaal-overste der Minderbroeders orde zeer verdienstelijk voor regeltucht en studiën. Van bijz. beteekenis was zijn werk over de gesch. der Orde: De origine Seraphicae Religionis Franciscanae (Rome 1587). Hij heeft zich bijz. geïnteresseerd voor de gesch. der martelaren in Ned. (cf. Collect. Francisc. Neerl., I, 272 vlg. 7, 580). Het proces der zaligverklaring is begonnen.
Lit.: H. Holzapfel, Handb. Gesch. Franziskanerorden (Freiburg 1909, 310); Vita del V. Franc. G . . . (Rome 1906; anoniem). v. d. Borne.
2° Tomaz Antonio, Braziliaansch dichter; 1744 te Oporto (Portugal), ✝ ca. 1807 te Angola. In Portugal opgevoed, werd hij in Brazilië dichter. Op het punt te trouwen met de protagoniste van zijn bekendste werk, Marilia de Dirceo (1792), werd hij, als betrokken in een samenzwering, naar Angola gedeporteerd (1792), en stierf er. Marilia de Dirceo is een volmaakte idealiseering van de liefde; het werk maakte grooten opgang en beleefde na de Lusiaden van Camoes het grootste aantal uitgaven in de Braz.Port' letterkunde. Terlingen.