Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 04-07-2019

Geotropie

betekenis & definitie

Geotropie - is de eigenschap van sommige plantendeelen om een bepaalden stand in te nemen ten opzichte van de richting der zwaartekracht. Wanneer hoofdwortels horizontaal gelegd worden, krommen zij zich naar beneden, zoodat de top den normalen stand in de richting van de zwaartekracht weer bereikt (positieve g.).

Stengels zijn negatief geotropisch, zij krommen zich uit den horizontalen stand in opwaartsche richting. T.o.v. orthotrope deelen zooals stengels en hoofdwortels, die in of tegengesteld aan de richting der zwaartekracht groeien, nemen zijtakken, zijwortels, uitloopers, wortelstokken, enz. een ruststand in, die een hoek maakt met de richting der zwaartekracht.

Zij worden transversaal- of dia-geotropisch, ook wel plagiotroop genoemd. Ook deze trachten door krommingen hun normalen stand weer te bereiken, als zij uit hun ruststand gebracht worden.

Zijtakken en zijwortels van 2e en 3e orde zijn meestal niet geotropisch. In den loop der ontwikkeling en door uitwendige omstandigheden kan de ruststand soms gewijzigd worden.

Zoo zijn de bloemstelen van de klaproos eerst positief en later negatief geotropisch. Zijwortels maken in het licht een kleineren hoek met den hoofdwortel dan in het donker.

Wordt de top van den hoofdwortel afgesneden, dan wordt de dichtstbijgelegen zijwortel orthotroop.Dat geotropische krommingen onder invloed van de zwaartekracht tot stand komen, blijkt uit het uitblijven der krommingen, wanneer de plantendeelen in horizontalen stand om hun as geroteerd worden. Laat men op een centrifuge de zwaartekracht gecombineerd aan een centrifugaalkracht inwerken, dan krommen orthotrope plantendeelen zich in de resultante van beide krachten. De zwaartekracht werkt als prikkel; meestal kan de perceptie van den prikkel alleen plaats vinden in den top van wortel en stengel, terwijl het onderliggende deel, dat niet gevoelig is, de kromming uitvoert. Wordt de top van een wortel afgesneden, dan kromt deze zich niet meer, wanneer hij horizontaal gelegd wordt. Haberlandt veronderstelt, dat de zwaartekracht gepercipieerd wordt door het levende protoplasma. Hij stelt zich voor, dat dit geschiedt, doordat zetmeelkorrels drukken op de onderste laag van het protoplasma der cellen van plantendeelen, die uit hun ruststand gebracht zijn.

Een der grootste bezwaren tegen deze statolithentheorie is het ontbreken van zetmeel in vele geotropische plantendeelen. Andere onderzoekers zoeken de primaire werking der zwaartekracht in de verplaatsing van ionen, waarvan een ongelijke electrische lading aan boven- en onderkant der geotropische plantendeelen het gevolg kan zijn.

De krommingsbeweging komt meestal tot stand door remming van den groei aan de concave en versnelling van den groei aan de convexe zijde. Groeistoffen schijnen hierbij een belangrijke rol te spelen. ➝ Groei. De kromming is nl. toe te schrijven aan een ongelijke verdeeling van de groeistoffen in het plantendeel; de normale hoeveelheid groeistof is aan de convexe zijde vermeerderd en aan de concave zijde verminderd. Melsen.

< >