Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 04-07-2019

Gemert

betekenis & definitie

Gemert - Gem. in de prov. N.Brabant ten N. van Helmond, bestaande uit de parochiedorpen G. en Mortel en de rectoraten Handel en Elsendorp (in de Peel); opp. 6 658 ha, ong. 6 200 inw., nagenoeg allen Kath.

Landbouw, veeteelt en industrie: textiel, sigaren, kuiperij. G. behoorde tot in den Franschen tijd aan de Duitsche ridders, die er een kasteel hadden.

Er bestaat een Latijnsche school, in 1587 gesticht; verder een landbouwhuishoudschool. Van het oude kasteel zijn nog eenige gedeelten over, veel verbouwd en vergroot; nu is het een studiehuis van de Paters van den H.

Geest. Handel is een drukke bedevaartplaats ter eere van O.

L. Vrouw, Troosteres der Bedrukten.

Het miraculeus Lievenvrouwebeeldje, dateerend uit het begin van de 14e eeuw, is gerestaureerd; bekend is ook de houten Calvariegroep (1500) met nieuwe polychromie. In Handel staat op de grens met de gem.

Boekel een Capucijnenklooster.v. Velthoven Gemert bezit nog altijd zijn Latijnsche school, zij het dan op bescheiden wijze. De eerste rector was Albertus Strijbos, die er pastoor was vanaf 1589. De school diende, vooral in de troebele tijden van de vervolging der Kath. in de Generaliteitslanden, ook voor de opleiding der geestelijkheid. Vsch. beurzen waren eraan verbonden.

De Commanderij van G. bewaart de herinnering aan het verblijf van den rentmeester en commandeur der Duitsche Orde; het is een groot gebouw, met grachten omgeven; door de Franschen in bezit genomen, kwam het door aankoop aan Adriaen Willem Gerrit van Riemsdijk. Een latere eigenaar Scheidius verkocht het aan de Fr. Jezuïeten. In 1883 werd het gebouw grootendeels door brand verwoest. Als refugiehuis van de Gemertsche Commanderij stond in Den Bosch „het huys van Gemert” in 15e-eeuwschen stijl.

Lit.: Pastoor L. Poell te Gemert schreef belangrijke hist. opstellen, o.a. in het Kerkklokje van Gemert, over de locale geschiedenis; sommige lezingen van hem daarover verschenen als brochures bij de Drukkerij Helmond” te Helmond, o.a. over de Commanderij, en den Franschen tijd.

Knippenberg.

< >