Gebarenspel - of pantomime (Gr. pantómimos = alles nabootsend), tooneelspel zonder gesproken woord. Soms bestaat er geen grens tusschen het g. en den dans.
Het g. komt, vaak als onderdeel van relig. dansen, bij schier alle volkeren voor. In Rome zou het, volgens Livius de oudste vorm van tooneel geweest zijn en ook het oudste Christelijke tooneel zou een g. zijn geweest, in de kerk gegeven ter verduidelijking van de voor leeken onverstaanbare bijbelteksten (10e eeuw).Toen later het gesproken woord bij deze spelen gebezigd werd, bleef het g. als danspantomime vaak nog als intermezzo in gebruik.De Renaissance zag een hernieuwden opbloei van het g. ontstaan bij haar groote pronkfeesten. Zoo waren vaak eerepoorten en dgl. feestdecoraties met spelers bezet, die een g. ten beste gaven, en bij het tooneel werd de danspantomime, wederom als tusschenspel, aanleiding tot het vertoonen van allerlei kunst- en vliegwerk met decor-machinerieën.
In 17e en 18e eeuw, den tijd van het rijke Baroktooneel en van het grootste prachtvertoon aan de hoven, werd de pantomime zelfs op toernooien overgebracht, die tot ware ruiterballetten werden met vaak allegorischen zin (de Oorlog der Liefde e.d.). Allerlei actueele wapenfeiten gaven gereede aanleiding voor dgl. vertooningen. In Duitschland werd het g. op het tooneel, en wederom als tusschenspel, bovendien gebruikt tot het vertoonen van martelieën, waarbij den toeschouwers geen enkel gruwelijk detail gespaard bleef. Bekend zijn voorts in Frankrijk de tusschenspelen met dans en g. bij stukken van Molière.
Naast dit officieele tooneel ontstond in het einde der 17e eeuw in Frankrijk het zgn. Théâtre de la Foire, kermistooneel, waarbij als in de revue, allerlei actualiteiten behandeld en gehekeld werden. Toen de koning daarbij samenspraken verbood, bleef slechts één acteur aan het woord, terwijl de anderen met g. antwoordden. En na een tweede verbod (in 1710) voor elk gebruik van het gesproken woord, nam men geheel tot het g. zijn toevlucht.
Het g. bleef ook in 19e en 20e eeuw een belangrijk element in de balletten. Slechts in de laatste jaren ontstond vooral in Duitschland een reactie, welke de beweging om de beweging zelve voorstaat.
Vrijwel onafhankelijk van den genoemden ontwikkelingsgang zijn de merkwaardige gebarenspelen, welke Ned. de laatste jaren meermalen zag bij studentenlustra of bij opvoeringen door de Graal (de laatste met spreekkoren).
v. Thienen.