Gasoorlog - Herhaaldelijk is in den loop van de wereldgeschiedenis van chemische strijdmiddelen gebruik gemaakt: in de Peloponnesische oorlogen (431-404 v. Chr.) namen de Spartanen veelvuldig hun toevlucht tot giftige rook; hetzelfde deden de Rom. bij de belegering van Ambracia (187 v.
Chr.); bekend is verder de toepassing van het Grieksche vuur in de Oudheid en in de M.E.; ook verstikkende rook werd in de M.E. dikwijls toegepast; nog in 1846 bezigden de Franschen dit middel in hun strijd tegen de Kabylen; de Parijsche politie bediende zich reeds in 1912 van tranen verwekkende gassen enz.Het begrip „gasoorlog” echter is eerst na 1914 ontstaan, nadat in den Wereldoorlog op groote schaal en op wetenschappelijke basis het „gaswapen” werd toegepast. Reeds in de eerste oorlogsmaanden kwam incidenteele toepassing van vsch. strijdgassen voor (➝Gasprojectielen); de eerste groot opgezette en grondig voorbereide gasaanval, welke den gasoorlog inluidde, vond echter plaats op 22 April 1916, op het Westfront bij Ieperen, waar de Duitschers over 6 km breedte een chloorgaswolk afzonden op de stellingen der Geallieerden. Nadien werden gedurende het geheele verdere verloop van den oorlog in verschillende vormen zeer vele groote ➝gasaanvallen uitgevoerd, waarbij werd gebruik gemaakt van een groote verscheidenheid van ➝strijdgassen. Aangezien beschermingsmiddelen geheel ontbraken, veroorzaakte dit nieuwe wapen in den aanvang zeer groote verliezen; bij Ieperen werd bijna de geheele bezetting van het aangevallen frontgedeelte gasziek, van de 15 000 door het gas getroffenen stierven er 5 000. Naarmate echter de gasbescherming zich meer ontwikkelde, namen de verliezen sterk af. De invloed van het gaswapen in den Wereldoorlog kan blijken uit onderstaande cijfers.
Land Gemobiliseerde troepensterkte Gewonden Dooden Gasverliezen Totaal Dooden Gasdooden in % van de totale gasverliezen Gasverliezen in % van alle verliezen Duitschland 11.000.000 4.200.000 1.700.000 79.000 2.300 2,9 1,3 Frankrijk 8.400.000 4.300.000 1.400.000 190.000 8.000 4,2 3,3 Engeland 8.900.000 2.100.000 900.000 180.000 6.000 3,3 6 Amerika 4.200.000 234.000 126.000 71.000 1.400 2 19,7 Volgens veler meening maakten de Duitschers met hun eersten gaswolkaanval bij Ieperen inbreuk op het oorlogsrecht. Inderdaad waren in de op de Eerste en Tweede Haagsche Vredesconferentie (1899 en 1907) gesloten overeenkomsten verbodsbepalingen opgenomen, welke op het gebruik van chemische strijdmiddelen van toepassing kunnen worden geacht. Deze bepalingen waren echter in April 1916 formeel niet van kracht, omdat enkele aan den oorlog deelnemende landen niet tot deze overeenkomsten waren toegetreden. Hiertegenover echter staat, dat het verbod van het gebruik van vergift als strijdmiddel reeds geruimen tijd in het gewoonterecht wortelde. Ook na den Wereldoorlog heeft men herhaaldelijk willen vaststellen, dat het gebruik van chemische strijdmiddelen in den oorlog niet toelaatbaar is: Verdrag van Versailles, Verdrag van Washington. Ook de Volkenbond hield zich meermalen met deze aangelegenheid bezig.
Zijn pogingen culmineerden in het Protocol van Genève (1925), waarbij een groot aantal staten (w.o. Nederland), zich ertoe verbonden in een oorlog geen gebruik te maken van chemische strijdmiddelen. Zie ook ➝Diphenylchloorarsine; Diphenylcyaanarsine.
Lit.: Hansliau, Der Chemische Krieg (1927; zeer uitvoerig werk van alg. aard met uitgebr. lit. opg.); Müller, Die Chem. Waffe (1933; behandelt in het bijz. de vsch. strijdgassen en hun eigensch.); Muntsch, Leitfaden der Pathologie und Therapie der Kampfgaserkrankungen (1935; met zeer uitgebr. lit. opg.); Richters, Die Tiere in chem. Kriege (1932); Bloch, La guerre chimique (1927); Fries en West, Chemical Warfare (1921); Medical aspects of the U.S.Army (XIV); Medical asp. of gas warfare (1926); Vedder, The medical asp. of Chem. Warfare (1925); Schilderman e.a., De Chem. oorlog (1928; uitvoerig werk van alg. aard, dat echter in het bijz. de militair-technische zijde belicht).
Fiévez.