Romeinsch keizer 284—305, en vestiger van het Dominaat of de absolute keizerlijke heerschappij met terzijdestelling van den Senaat; * 245 bij Salona, ✝ 313 aldaar. Hij was de zoon van een vrijgelaten slaaf, begon zijn loopbaan als gewoon legioensoldaat, en klom eerst geleidelijk op.
Toen keizer Carus was gestorven en zijn zoon Numerianus enkele weken later door zijn schoonvader was vermoord, stak Diocletianus dien schoonvader neer en werd toen door zijn leger tot keizer uitgeroepen. Beseffend, dat het Rijk te groot was geworden voor een éénhoofdig bestuur, nam hij al aanstonds een ouden kameraad, Maximianus, als Caesar of mede-keizer aan, en stelde hem eenigen tijd later met zichzelf gelijk als Augustus.
Zelf zou hij het Oosten besturen en beschermen en ging daartoe resideeren te Nicomedië. Maximianus kreeg het Westen met de residentiestad Trier.
Twintig jaren slechts zouden zij regeeren en daarna hun bevoegdheden aan anderen overdragen. Hun militaire ondernemingen tot pacificatie en bevestiging van het Rijk slaagden naar wensch.
Tot strikter inwendig bestuur verdeelde Diocletianus heel het Rijk in 12 dioecesen, of 101 provincies, en bracht streng doorgevoerde scheiding tusschen burgerlijk en militair gezag. De ambtenaren werden geclassificeerd.
Het veldleger kreeg naast zich een soort landstorm ter bescherming der grenzen. De belastingen voerde hij echter op tot ondragelijke hoogte.In 293 benoemden zoowel Diocletianus als Maximianus reeds hun opvolgers, die onder den naam van Caesares van toen af een deel van het Rijk te regeeren kregen. Primas bleef niettemin Diocletianus. En voor zichzelf behield hij Azië, Thracië en Egypte, terwijl hij aan zijn Caesar Galerius de rest van den Balkan en de Donaulanden liet. Galerius was hem een goede hulp op krijgskundig gebied, maar werd op ander gebied zijn booze genius. Door zijn gelaster werd Diocletianus er in 303 toe verleid om een der verschrikkelijkste Christenvervolgingen te beginnen, die de geschiedenis kent (→ Kerkvervolgingen), Tn Mei 305 deed hij afstand van de regeering. Hij leefde daarna nog acht jaren in zijn paleis te Spalato (Split) en beleefde derhalve nog de overwinning van het Christendom onder keizer Constantijn den Grooten. Slijpen Giovanni Diodati Calvinistisch theoloog; * 6 Juni 1576 te Genève, ✝ 1649 aldaar.
Hij trad op als professor in het Hebreeuwsch en de theologie aan de Universiteit te Genève, trachtte in de Republiek Venetië het Calvinisme in te voeren, waarvan hij op de Dordtsche Synode de strenge richting vertegenwoordigde. Bekend zijn van hem een Ital. (Genève 1607) en een Fransche bijbelvertaling (Genève 1644), alsmede de vertaling van Sarpi’s Geschiedenis van het Concilie van Trente. Wachters Diode Radiolamp met twee electroden. → Radiolamp.