Fanatisme - In het spraakgebruik wordt het woord fanatisme meestal in minder gunstigen zin gebezigd, waar men het gebruikt voor personen, wier streven als min of meer antisociaal wordt aangemerkt. In de meeste gevallen is het f. dan ook een psychopathische eigenschap en dient veelal bij de zgn. fanatische psychopathen onbewust als middel om minderwaardigheidsgevoelens te compenseeren.
Het begrip heerschzucht, een kenmerk der fanatische psychopathen, vindt hierin dan zijn oorsprong. Het kan echter zeer goed voorkomen, dat een fanaticus een ideaal nastreeft, dat niet alleen niet antisociaal, maar uit sociaal oogpunt zelfs zeer waardevol is, zoodat soms groote daden worden volbracht.
Men kan dan moeilijk van psychopaath spreken, indien hij althans voor het overige een evenwichtige persoonlijkheid is. Toch kan men zich bij vele fanatici niet aan den indruk onttrekken, dan het hun, hoewel onbewust, meer te doen is om het verwezenlijken van het ideaal dan om het ideaal zelf; deze indruk wordt meer verklaarbaar, indien men bedenkt, dat het niet het ideaal zelf, maar het verwezenlijken van het ideaal is, dat de reeds genoemde minderwaardigheidsgevoelens moet compenseeren.
Zoo werpen de ziekelijke fanatici zich op als de hartstochtelijke strijders voor een ideaal of overtuiging, hetwelk veelal in oorsprong en wezen het hunne niet is, maar hun gelegenheid geeft hun fanatisme uit te vieren. Hoelen.