Euclides - 1 ° archon eponymus te Athene in 403-402 v. Chr.
Onder zijn archontaat werd op een voorstel van ➝ Archinus een einde gesteld aan de heerschende verwarring inzake orthographie door de officieele invoering van het Ionisch alphabet van Milete (metagraphè = omschrijving). Het Oud-Attisch alphabet onderging dientengevolge o.m. de volgende wijzigingen: H, tot dan toe h, kreeg de waarde van ē (➝ Eta) ter onderscheiding van ě door E weergegeven; daarenboven werd ook Ω = ō ingevoerd naast het bestaande O = ŏ.
Door dezelfde verordening werd het nieuwe alphabet ook in de school gebruikelijk. Van Attica uit namen de naburige staten, bijv.
Boeotië ca. 370 v. Chr., het Ionisch alphabet over.
Aldus heeft het Ionisch alphabet van Milete de oude epichorische alphabetsystemen verdrongen en is het het algemeen-Grieksche alphabet geworden. V. Pottelbergh.
2° Grieksch wiskundige te Alexandrië, ca. 300 v. Chr. Gaf een systematische uiteenzetting van geometrie en arithmetica in zijn Elementen (Stoicheia), werk van fundamenteele historische beteekenis voor de ontwikkeling der wiskunde, dat nog tegenwoordig grooten invloed op het onderwijs in wiskunde uitoefent. De scheiding tusschen compilatie en eigen werk in de Elementen is moeilijk; vermoedelijk bevatten ze veel eigen bijdragen, o.a. het parallel-axioma (zie Euclidische meetkunde), het bewijs van de oneindigheid van het aantal ondeelbare getallen, de vorming van ➝ volmaakte getallen. het werk bestaat uit 13 boeken:
I: fundamenten, meetkunde van den driehoek, oppervlakterekening, stelling van ➝ Pythagoras; II: oppervlakterekening; III: de cirkel; IV: regelmatige veelhoeken; V: redentheorie van ➝ Eudoxus; VI: gelijkvormigheid, meetkundige oplossing van de vierkantsvergelijking; VII-IX: arithmetica (d.w.z. getallentheorie); X: theorie der irrationale grootheden; XI: grondslagen der stereometrie; XII: berekening van inhouden; XIII: regelmatige veelvlakken. Andere werken: Data (aanvulling der Elementen), Phaenomena (over astronomie), Optica, Musica. In het Arabisch: Over verdeeling van figuren. Verloren werken: Pseudaria (over wiskundige fouten), Porismata (projectieve meetkunde; over oppervlak-meetkundige plaatsen), Conica (over kegelsneden).
Uitg.: Euclidis Opera Omnia, ed. J. L. Heiberg en H. Menge (8 dln. Leipzig 1883-1916); een supplement bevat den commentaar van ➝ Anaritius (ed.
M. Curtze; 1893). Vertalingen van of studies over de Elementen: T. L. Heath, The thirteen books of Euclid’s Elements (3 dln. Cambridge 1908); E.
J. Dijksterhuis, De Elementen van Euclides (2 dln. Groningen 1929-’30). Dijksterhuis.