gemeente in Gelderland op de Neder-Veluwe; opp. 32 446 ha; één der uitgestrekste gemeenten van Nederland; omvat de dorpen Ede, Lunteren, Bennekom, Otterlo en Geld. Veenendaal.
Ruim 32 000 inw., waarvan ruim 72% Ned. Herv., 13% Geref., ruim 5% Katholiek en de overigen zonder godsdienst.
Bouwland 3234 ha, weiland ca. 300 ha; tuinbouwgrond en boomgaarden (grootendeels particulier) 350 ha; boschgrond 8520 ha, de rest woeste gronden; heidevelden met groote zandverstuivingen (Wekeromsche Zand). Landbouw, veeteelt en industrie: de kunstzijdefabriek „A.K.U.” te E. heeft ca. 1700 arbeiders, betrokken uit de verre omgeving; verder o.a. een machine-, metaalwaren- en betonfabriek en groote houtzagerij.
In Veenendaal (Geld.) een wolspinnerij, ijzergieterij en sigarenfabriek. In 1900 telde E. 15 843 inw., een aantal, dat door het vestigen van een garnizoen in 1905 en door de industrialisatie verdubbeld is.
E. is een druk winkel- en marktcentrum (weekmarkt).E. is gelegen aan de spoorlijn Arnhem-Utrecht, de locaalspoor Arnhem-Nijkerk, met een tramlijn naar Wageningen en vormt een kruispunt van autobuslijnen en hoofdverkeerswegen; in de aan natuurschoon rijke omgeving, werd Ede een centrum van vreemdelingenverkeer. Het Wekeromsche zand, de Goudberg en uitzichttoren te Lunteren, de Paaschberg, de Panoramahoeve te Bennekom, het landgoed De Hooge Veluwe en het Planken Wambuis benevens de Edesche, Luntersche en Otterlosche bosschen trekken veel bezoekers. Hier werden o.a. gevestigd het Koloniehuis voor Zwakzinnigen Zonnewoud en het Herstellingsoord voor Rijksambtenaren Hora. E. heeft een lagere landbouwschool en een landbouwhuishoudschool; een lyceum is in voorbereiding. De Ned. Herv. kerk is uit de 15e eeuw; voor deze kerk werd vroeger het landgericht gehouden.
Heijs.