Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 05-06-2019

Dok

betekenis & definitie

een door een sluis afgesloten bassin om te dienen als ligplaats van schepen. Men onderscheidt natte en droge dokken.

De natte dienen uitsluitend tot ligplaats voor schepen ter lossing en lading; vooral in gebruik in havens met veel verval tusschen eb en vloed, zooals te Antwerpen en te Londen. Zij worden ook wel getijdokken genoemd.De zgn. droge dokken worden onderscheiden in vaste en drijvende droogdokken en worden uitsluitend gebruikt voor de reparatie of den aanbouw van schepen. De vaste droogdokken zijn door een sluis of schipdeur afgesloten bassins, waaruit het water door pompen verwijderd wordt, nadat het schip op de zgn. kielblokken is geplaatst en zijdelings door schoren is gesteund. Het gebruik van deze dokken is reeds van zeer ouden datum; de oudst bekende in Nederland zijn nog aanwezig te Middelburg en te Vlissingen. Nieuwe vaste dokken werden te Amsterdam (Nederlandsche Dok Maatschappij) en te Schiedam (Wilton) gebouwd, voornamelijk voor den bouw van groote schepen, waarbij vooral beoogd werd het altijd min of meer riskante van stapel loopen te vermijden. Drijvende droogdokken zijn groote, sterk geconstrueerde stalen pontons of rechthoekige kisten, waarop in de zijden hooge dubbelwandige kasten, zgn. zij kasten, geplaatst zijn, zoodanig dat zij een drijvenden bak vormen, waarvan de beide einden open zijn. Door water in de ponton te laten, zinkt het dok tot de gewenschte diepte, waarbij het echter blijft drijven op de beide zijkasten.

Alsdan wordt het te dokken schip binnen de dokwanden en boven de kielblokken gebracht, gesteund en vastgesjord en het water weder uit de ponton gepompt, zoodat het dok rijst met het daarin geplaatste schip. Oorspronkelijk werden deze dokken van hout vervaardigd met uit de hand bewogen pompen. In Nederland werden zij het eerst gebruikt omstreeks 1850 te Amsterdam en te Rotterdam. Te Schiedam bezit de firma Wilton thans een van de grootste drijvende droogdokken van de wereld met een hefvermogen van 40 000 ton. Bijvoet.

< >