Defoe - Daniël, de schrijver van Robinson Crusoe; * 1660, ✝ 1731. Zoon van een komenijsman te Londen, wiens Calvinistische familie anderhalve eeuw vroeger voor Alva uit België was gevlucht.
Het waren Dissenters, en drie jaar lang heeft D. voor dominee gestudeerd. Daar hem dit tegenstond, werd hij eerst winkelbediende en later handelsreiziger. Als zoodanig bezocht hij Portugal en Spanje, waarschijnlijk Italië, zeker Frankrijk en Holland, in welk laatste land alleen hij zich thuis voelde onder geestverwanten. In 1682 was hij terug in Engeland en het volgend jaar huwde hij en begon een handelszaak. Onder Jacob II en Willem III (1685—1702) bleef D. handelsman, maar een politiek journalistisch handelsman, die een groot aantal (meer dan 30) werken en werkjes in proza en op rijm schreef. Zijn handel ging failliet in 1692, maar in korte jaren herstelde hij zijn fortuin met een baksteenfabriek te Tilbury.
Onder koningin Anna (1702—’14) was D. op de eerste plaats journalist en politicus, redigeerde hij The Review (1704—’13) en werd hij als politiek agent door de regeering gebruikt tegen de Tories en om de Unie met Schotland te bewerken. Op de tweede plaats was hij echter ook handelsman. Het aantal van zijn publicaties was in deze periode ongeveer 130. In zijn laatste en derde periode, van 1714 tot zijn dood, was D. op de eerste plaats romanschrijver, maar tegelijk bleef hij journalist, politicus, handelsman, Dissenter en papenhater. Zijn literaire productiviteit bleef verbazingwekkend. De bibliographie van deze laatste jaren omvat meer dan 200 nummers.
De meeste houden verband met actueele gebeurtenissen en zijn nooit meer herdrukt. De romans, alle als werkelijke geschiedenis gecamoufleerd, hebben een meer blijvend succes gehad. Daaronder is zijn eerste het meest beroemd: Robinson → Crusoe (1719). Verder vooral: Memoirs of a Cavalier en Captain Singleton (1720); Moll Flanders, A Journal of the Plague Year, en Colonel Jacque (1722); Lady Roxana (1724). Een zijner laatste werken, The Political History of the Devil (1726), werd vertaald in het Fransch en het Duitsch en is in 1743 (1744) op den Index geplaatst. → Dampier.
U i t g. van zijn romans en andere werken : W. Hazlitt (3 dln. 1841); G. A. Aitken (16 dln. 1895) ; G. H. Meynadier (16 dln. 1905); B. Blackwell (14 dln. 1928). Afzonderlijke romans verschenen in zeer veel uitg. en vert., vooral in de laatste jaren. — L i t.: W. P. Trent, D. D. How to know him (1916); P. Dottin, D. D. et ses romans (1924); A. W. Secord, Studies in the Narrative Method of D. (1924) ; A. Pompen, D. D. en zijn bronnen (Neophilologus 1926); H. Pollert, D. D.’s Stellung zum englischen Kolonialwesen (1928); P. Dottin, Life and Strange.... Adventures of D. D. (1929); G. Roorda, Realism in D. D.’s Narratives (1929); A. H. Ullrich, Zwölf Jahre Defoeforschung (Germ. Rom. Monatsehr. 1929); A. Blass, Die Geschichtsauffassung D. D.’s (1931). Vsch. belangrijke art. bij het 2e eeuwfeest van zijn dood, in een speciale afl. v. Engl. Studies (1931).
Pompen.