Conseil d’état - staatsraad in Frankrijk ten tijde van Lodewijk XIV (1643—1716). Onder de regeering van den Zonnekoning kreeg de bestaande „conseil du roi” een nieuwe structuur, waardoor hij meer in overeenstemming kwam met den absolutistischen regeeringsvorm.
In dezen raad kende men verschillende afdeelingen, waarvan één den naam droeg „conseil d’état”. De leden werden benoemd door den koning. Tot de bevoegdheid van dit lichaam behoorde o.m. vrede en oorlog, onderhandelingen met buitenlandsche mogendheden. Bovendien trad de conseil d’état soms op als rechtsprekend college in gedingen, die de koning ter beslissing aan zich trok. Soms gaf de c. ook, evenals de Fransche hoven, een → arrêt de règlement.
Het hedendaagsche Fransche staatsrecht kent den conseil d ’état nog. Van belang is de wet van 24 Mei 1872 (Loi sur le Conseil d’Etat), waarin o.m. de samenstelling en taak van den c. geregeld is. Daaruit blijkt, dat de c. onder meer advies uitbrengt aangaande 1° wetsvoorstellen, uitgaande van het parlement voorzoover de „assemblée nationale” het inwinnen van zoodanig advies dienstig oordeelt;
2° wetsvoorstellen, uitgaande van de regeering, waarvan uitdrukkelijk bepaald wordt, dat ze aan den c. onderworpen zullen worden;
3° alle kwesties, die door den president der Fransche republiek of door de ministers aan den c. worden voorgelegd. Voorts is de c. blijkens dezelfde wet belast met administratieve rechtspraak („en matière contentieuse administrative”, „demandes d’annulation pour excès de pouvoir formées contre les actes des diverses autorités administratives”). Hier vooral vervult de c. een belangrijke taak. In dit verband heeft zich een zeer uitgebreide billijkheidsrechtspraak gevormd.
Waar de c. zelf, los van de wisselende regeeringen, uitspraak doet, is men tot een vaste jurisprudentie gekomen. Belangrijk zijn de uitspraken ter zake van gevallen van „détournement de pouvoir” (wanneer bestuursdaden gesteld zijn op grond van een bevoegdheid, waarvoor deze niet gegeven is). Bij bevoegdheidsconflicten tusschen administratie en rechterlijke macht beslist een speciaal „tribunal des conflits”, waarin ook raden van den c. zitting hebben. Voor Nederland vgl. art. 71 der Grondwet van 1815 (Fransche vertaling). → Raad van State.
L i t.: Esmein, Eléments de droit constitutionnel français et comparé (1921); Maurice Hauriou, Principes de droit public (1916); mr. A. C. J. Mulder, De theorie v. d. détournement de pouvoir van den Franschen Conseil d’Etat (1922); mr. E. J. Korthals Altes, De staatsaansprakelijkheid volgens de rechtspraak van den Conseil d’Etat in Frankrijk (1923); Duguit, Les transformations du droit public; mr. R. Kranenburg, Het Ned. Staatsrecht (II passim 31930). Hermesdorf.