Congruentie - 1° (Meet k.)
a) Het → congruent zijn van fig.
b) Een verzameling van oneindig veel rechten in de ruimte, waarvan elke rechte bepaald wordt door twee getallen (ook genaamd: stralencongruentie). De rechten, die twee gegeven rechten snijden, vormen een congruentie. v. Kol.
2° (Getallenleer) Is a—b deelbaar door k, dan noemt men a en b congruent modulo k, en men schrijft a ≡ b (mod.k) of a ≡ b (k). Deze betrekking heet een c.; k heet de → modulus, a en b heeten de leden van de c. Twee c. met denzelfden modulus mogen bij elkaar worden opgeteld, van elkaar afgetrokken en met elkaar worden vermenigvuldigd. Beide leden mogen met eenzelfde getal vermeerderd, verminderd of vermenigvuldigd worden (in het algemeen niet gedeeld). Komt in de c. een onbekende voor, dan heet een waarde van de onbekende, waarvoor de c. geldt, een wortel van de c.; twee wortels, wier verschil een veelvoud van den modulus is, worden als dezelfde wortel beschouwd.
Een c., waarvan de modulus een ondeelbaar getal is, waarvan het linkerlid een veelterm in de onbekende van den n-den graad is, en waarvan het rechterlid constant is, heeft hoogstens n versch. wortels. Een c. van de gedaante Axn ≡ B (mod. k) heet een binomiaalcongruentie. Is p ondeelbaar, dan voldoet aan de congr. xP-1≡ 1 (mod. p) elk niet door p deelbaar getal x (Fermat).
L i t.: L. E. Dickson, History of the theory of numbers (I 1919, 204); M. Kraïtchik, Théorie des nombres (I 1922)- v. d. Corput.
3° In de taalwetenschap verstaat men onder c. de overeenstemming naar den vorm tusschen verschillende woorden in den zin, die met elkaar in betrekking gebracht worden. De c. kan op verschillende manieren plaats hebben, bijv. in de Indo-Germaansche talen geschiedt het door overeenstemming naar naamval, geslacht en getal (bonus miles, boni milites); verder een meer verwijderde c. naar den persoon en ten slotte die naar tijd en wijze. v. Marrewijk.