Congregationalisten - de meer radicale Puriteinen, die in Engeland onder leiding stonden van Robert Browne. Hun ideaal was de vorming van vrije, zelfstandige gemeenten (congregations), die enkel uit werkelijke geloovigen, „heiligen”, bestonden.
Zij erkenden alleen Christus als hun hoofd en waren slechts door een band van liefde, niet door rechtelijke organisatie met elkaar verbonden. Volgens de meesten bestond er geen onderscheid tusschen geestelijken en leeken en stond het ieder, wien de H. Geest dit ingaf, vrij in de bijeenkomst der gemeente te spreken. Ofschoon in leer Calvinisten, hebben zij verschillende aanrakingspunten met de Baptisten.
L i t.: dr. J. de Jong, Handboek der Kerkgesch. (II 21932, 343). Wachters.