Cisneros - 1° G a r c i a de, Benedictijner abt en neef van kard. Ximenes; * 1455 te Torrelaguna (Madrid), ♱ 27 Nov. 1510 te Montserrat. Hij werd monnik in 1475, en werd later van Valladolid naar Montserrat gezonden om daar de hervorming in te voeren, wat hem na veel tegenstand gelukte. Hij wist Montserrat te maken tot een brandpunt van geestelijk leven, en de pas uitgevonden boekdrukkunst was hem een welkom middel ter verspreiding van geestelijke literatuur. Van zijn reis naar Frankrijk bracht hij verschillende toonaangevende ascetische werken mee en een der eerste boeken, welke van de kloosterpers verscheen, was het bekende werk van Gerard Zerbold van Zutphen: De Spiritualibus Ascensionibus.
Ongeveer tegelijkertijd verscheen een eigenhandig werk van Cisneros: Exercitatorium spirituale (1500; een Latijnsche en Spaansche uitgave van een werk in twee deelen), een compilatie uit Hendrik van Palma, Seuse, Zerbold van Zutphen, Mauburnus (Rosetum), Johannes Gerson en vele anderen. Zooals hij zelf zegt, heeft hij vooral de twee werkjes van Zerbold, nl. De Spiritualibus ascensionibus en De reformatione virium animae benut, welke hij meestal citeert uit het Rosetum van Mombaer. De invloed van het Exercitatorio van Cisneros op de Exercitia van Ignatius van Loyola, die in 1522 eenigen tijd te Montserrat vertoefde, is gedurende eeuwen het onderwerp van een heftige discussie geweest. Zonder nu direct tot een literaire afhankelijkheid te besluiten, schijnt het toch volgens de laatste onderzoekingen van Watrigant wel vast te staan, dat Ignatius zijn Exercitia geschreven heeft onder, zij het dan ook indirecten, invloed van Cisneros, maar niet minder van Zerbold van Zutphen, Mombaer en den schrijver der Navolging.
L i t.: Pierre Groult, Les Mystiques des Pays-Bas et la Littérature Espagnole du seizième siècle (Leuven 1927); H. Watrigant S.J., La genèse des Exercices de saint Ignace (Amiens 1897).
J. v. Rooij.
2° Ximenes, ➝ Ximenes de Cisneros.