Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 23-04-2019

Chandler

betekenis & definitie

Chandler - 1° Richard, Engelsch archeoloog; * 1738, ✝ 1810. C. publiceerde de platen van Arundel, werd belast met een archeol. zending in Griekenland.

Werken: o.m. Travels in Asia minor (1775); id. in Greece (1776); Inscriptiones atticae in Asia minori et Graecia.

2° Seth Carlo, Amer. astronoom; * 1846, ✝ 1913. Deed vele sterrenk. onderzoekingen; vooral echter bekend door de ontdekking van de naar hem genoemde:

Periode van Chandler. De draaiingsas der aarde en de traagheidas vallen niet samen, de aarde is immers geen homogene bol. Bij een volkomen stijve aarde zou de draaiingsas zich in 304 dagen om de traagheidsas bewegen, aangezien de aarde echter eenigszins meegeeft, bewegen beide zich om een gemiddelden stand (→ Poolschommelingen). Dit uit zich in een regelmatige verandering van de poolshoogte, dus van de geographische breedte.

Deze verandering werd oorspronkelijk berekend door Euler en door Chandler en Newcomb, rekening houdend met het meegeven van de aarde, aan de waarnemingen aangepast. De eerste bepalingen werden door F. Küstner te Berlijn verricht in 1888; uit een internationaal waarnemingsnet kan thans een periode van ca. 430 dagen worden afgeleid. Ten gevolge van aan het aardoppervlak plaats vindende veranderingen (transport van luchtmassa’s, plantengroei, sneeuwval, horizontale en verticale bewegingen der continenten) verandert de ligging van de traagheidsas nog onafhankelijk van deze periodische schommeling, hetgeen tot storingen aanleiding geeft, die echter door Jeffreys op bevredigende wijze uit de genoemde invloeden konden worden berekend.

Lit.: B. Gutenberg, Lehrbuch d. Geophysik (Berlijn 1929, 359); B. Wanach, Die Polhöhenschwankungen, Die Naturwissenschaften (7, 1919, 451 vlg.). Jong

< >