Carlisle - hoofdstad van het graafschap Cumberland (Engeland, 54° 52' N., 2° 56' W.), aan de rivier de Eden, dicht bij de Solway Firth; ca. 52.000 inw. Keltische nederzetting, door de Romeinen versterkt en Luguvallium genoemd. Van hier liep de Picten- of Hadrianusmuur tot Newcastle aan de Tyne. De Normandische koning William Rufus stichtte er een kasteel in 1092; veel omstreden in de Border Wars, de grensoorlogen tusschen Engeland en Schotland. Vóór de Hervorming zetel van een Katholieken bisschop; de kathedraal uit de 12e eeuw geeft een beeld van de onophoudelijke verwoestingen der stad.
G. de Vries.