Bülow - 1° Bernard, prins von, Duitsch staatsman. Zijn kanselierschap was een der beslissende episoden der voorbereiding tot den Wereldoorlog, en beteekende vnl. een versterking van het Drievoudig Verbond. * 3 Mei 1849 bij Altona, † 28 Oct. 1929 te Rome.
Na den Fr.-Duitschen oorlog van 1870 meegemaakt te hebben, begon B. zijn diplomatische loopbaan. Als gezant verbleef hij o.m. te Rome (1893-’97) en huwde er prinses Maria di Camporeale (* 1848, † 1929), wier vorig huwelijk met graaf Dönhoff door den H. Stoel ongeldig verklaard werd. In 1897 werd B. staatssecretaris voor Buitenlandsche Zaken, en in 1900 rijkskanselier in de plaats van prins Hohenlohe. B.’s politiek streefde ernaar Duitschland ver van alle oorlogsgevaar te houden, maar de uitwerking was precies tegenovergesteld. Alle plannen voor een verbond met Engeland sloot B. uit, daar een oorlog met Rusland hem het onvermijdelijk gevolg daarvan scheen te zijn.
Het werkelijk gevolg was echter, dat Engeland in 1904 met Frankrijk een verbond sloot, de zgn. Entente cordiale, waartoe ook Rusland toetrad, zoodat Duitschland geen kans meer had een andere politiek te voeren dan die van het Drievoudig Verbond. Von B. werd in den vorstenstand verheven en kreeg een zetel in het Pruisische Heerenhuis (1906). Den 14en Juli 1909 moest B. voor de groeiende oppositie van Centrum en conservatieven wijken en ontslag indienen.
In Dec. 1914 werd hij als buitengewoon gezant naar Rome gezonden om Italië, zoo niet tot samenwerking met Duitschland, dan toch tot onzijdigheid over te halen. Dit had tenminste tot gevolg, dat Italië tot Mei 1915 wachtte om zich aan de zijde der Entente te scharen. Bülow’s Mémoires verschenen vanaf 1930 (4 deelen). Hierin zoekt de kanselier alle schuld van zich af te wenden, en de gebeurtenissen ten laste van keizer Wilhelm II, of van zijn opvolger als kanselier, Bethmann-Hollweg te leggen. Zeker is dit overdreven, en B. draagt een groot aandeel in de verantwoordelijkheid van den Wereldoorlog: al was hij een handig diplomaat, zoo was hij allerminst in dien moeilijken tijd de geschikte staatsman om in Duitschland het bewind te voeren.
Lit.: Tardieu, Le prince de B. (1909); Martin, Fürst B. und Kaiser Wilhelm II (1909); Haller, Die Aera B. (1920); Gooch, Prince B. (Contemporary Review, 1929); Münz, Fürst B. (1930).
“V. Houtte.
” 2° Karl von, Duitsch veldmaarschalk, * 24 Maart 1846, † 31 Aug. 1921. v. B. had vóór den Wereldoorlog een zeer grooten invloed op de ontwikkeling van het Duitsche leger, vooral van de infanterie. In 1914 commandeerde hij het tweede leger in Frankrijk.