Büchner - 1° Georg, tooneelschrijver, een der eerste Duitsche socialisten der 19e eeuw. Zijn materialistische levensbeschouwing bepaalt het streng realistische karakter van zijn woordkunst.
Zijn meesleepende drama’s verraden vaak den politieken agitator. * 1813, † 1837 te Zürich. Legde zich toe op de studie der natuurkunde te Gieszen en op het schrijven van drama’s; te Straatsburg studeerde hij anatomie en zoölogie; hier leerde hij de socialistische stroomingen kennen; te Gieszen teruggekeerd trok hij zich vooral de materieele belangen der massa aan en eischte leniging van hun ellende, kwam in verbinding met Weidig, predikant te Butzbach bij Gieszen; deze wilde één Duitschland onder een keizer; Büchner droomde van een sociale republiek en gelijkheid voor allen; toch zouden zij samenwerken. Büchner richtte op de Gesellschaft für Menschenrechte, en gaf vluchtschriften uit onder den titel: der Hessische Landbote; ofschoon Weidig de geschriften van B. corrigeerde, zoodat ze minder scherp werden, blijven ze bijtend, getuige het woord: Krijg aan de paleizen! en worden er de boeren in opgehitst tegen de heeren. In 1834 verlaat hij Gieszen en komt te Darmstadt, waar zich een 35-tal jongeren bij de „Gesellschaft” aansluiten; de regeering kwam in het bezit van de onder de boeren van Hessen verspreide brochures; B. werd voor den rechter gedaagd, maar vluchtte naar Frankrijk, studeerde te Straatsburg verder, en werd privaatdocent in de vergelijkende anatomie te Zürich. Men zou B. een voorlooper van Lasalle kunnen noemen. Zijn broeder Willem Büchner was een arts van naam te Amsterdam, zijn broeder Ludwig een bekend philosoof.
Hoofdwerken: Leonce und Lena (1850); Dantons Tod (1835); Woyzeck (1879 gedrukt, fragment); Lenz (1836, novelle over het leven van dien dichter). — Uitg.: Sämtl. W. und Briefe door A. Zweig (1922). — Lit.: Zobel von Zabeltitz (1915); Quack, Socialisten (IV).
“M. Verhoeven/Pintelon.
” 2° Ludwig, arts en pseudo-wijsgeer, * 1824, † 1899 te Darmstadt. B. is een der voornaamste verdedigers van de materialistische wereldbeschouwing: alle verschijnselen, ook die van het bewustzijn, worden verklaard door druk en stoot van atomen: levensbeginsel, zielen God zijn slechts hersenschimmen. Zijn hoofdwerk Kraft und Stoff geldt als het evangelie van het materialisme, werd in alle bekende talen vertaald en zeer veel gelezen.
Werken (in Ned. vert.): Kracht en stof (vert. R. de Haan, 1878); Het leven der liefde in de dierenwereld (id. 1880, verboden lectuur).
“de Bruin.
”