Boekdrukkersbedrijf - (sociaal-economisch). Het b. in N e d. heeft sociaal-economisch groote beteekenis gekregen, sinds in 1909, 1910, de boekdrukkers zich vereenigd hebben in sterke vakbonden, later samenwerkend in de Federatie van Werkgeversorganisaties in het boekdrukkersbedrijf. Het beginsel der volstrekt individualistische concurrentie is toen prijsgegeven om plaats te maken voor een concurrentie op den grondslag van prijstarieven en verschillende afspraken over de te volgen bedrijfspolitiek.
Groote beteekenis, zoowel voor de bedrijfsgenooten als voor het geheele bedrijfsleven in binnen- en buitenland, heeft deze kartelvorming gekregen, toen in 1914 — en sindsdien zonder onderbreken voortgezet — de landelijke collectieve arbeidsovereenkomst in de typographie haar intrede deed. Het boekdrukkersbedrijf werd toen het model van economische » bedrijfsorganisatie, vooral door de bepaling van het wederzijds verplicht lidmaatschap. Daarmee deed tevens een tot dan toe ongekende rechtspositie der arbeiders haar intrede in het maatschappelijk leven.
Naast deze collectieve arbeidsovereenkomst kwamen dan nog als andere belangrijke elementen voor de economische bedrijfsorganisatie de overeenkomsten met de andere vereenigingen in het graphisch en boekbedrijf. Zoo met de papiergroothandelaren en met de handelaren in graphische artikelen ter bestrijding van het ongeorganiseerd bedrijf en voor de handhaving der tarieven; met de uitgevers over de minimumtarieven voor boekwerk, enz.
In de verschillende tijdvakken van de periode 1910—1933 zijn deze overeenkomsten van verschillende beteekenis geweest. Zoo heeft men wel beweerd, dat sinds 1919 een andere opvatting ten aanzien der economische organisatie in het boekdrukkersbedrijf geldend zou zijn geworden. Ten onrechte evenwel.
De hoofdgedachte is nooit veranderd, zij het ook, dat aan de toepassing en uitvoering der bepalingen in latere jaren veel heeft ontbroken.
Lit.: C. Immig Jr., Na vijf jaren; mr. J. A. Veraart, Vraagstukken der Economische Bedrijfsorganisatie ; prof. dr. J. A. Veraart, Beginselen der Economische Bedrijfsorganisatie; jhr. G. W. van der Does, Ontwikkeling van de Bedrijfsorganisatie in de Typographie. Veraart.