Blauwsel - De in de huishouding onder den naam b. bekende stof heet eigenlijk ultramarijn. Oorspronkelijk was dit een natuurproduct en wel een zwavelhoudend natriumaluminiumsilicaat, bekend als lazuursteen (lapis lazuli).
Wegens de fraaie kleur was deze stof ook als halfedelsteen in gebruik. In 1828 is het aan Gmelin en Guimet gelukt de stof kunstmatig te bereiden.
Hoewel ultramarijn vaak onderzocht is, zijn de samenstelling en de natuur der kleurstof nog niet geheel bekend. Het in water onoplosbare amorphe materiaal kan niet geheel van vreemde bijmengsels bevrijd worden verkregen. De bereiding geschiedt uit kaolien (100 dln.) met watervrije soda (60 dln.), zwavel (50 dln.), glauberzout (40 dln.) cn koolstof (22 dln.). Deze stoffen worden bij felle roodgloeihitte samengesmolten in aardewerk-kroezen. Buiten toetreding van lucht ontstaat eerst wit ultramarijn, dat bij oxydatie door de lucht overgaat in het groene ultra marijn. Bij nog verdere oxydatie en mengen met meer zwavel ontstaat daarna in de afkoelingsperiode de gewenschte blauwe kleurstof.
De samenstelling, die hieraan wordt gegeven, is ongeveer Si3Al3Na,S2012. Vanwege het zwavelgehalte geeft ultramarijn met zuren, bijv. inmaakazijn, zwavelwaterstof. Daarom wordt bij inmaken geen gewone suiker gebruikt, die immers bijna altijd met ultramarijn is geblauwd. Kandij wordt niet geblauwd, wat hier een voordeel is.
Toepassingen. B. dient als niet-giftige intens lichtende blauwe kleurstof, verder als drukkleurstof op papier, tapijten, ten slotte voor het blauwen van de wasch, waar het geelachtige kleuren dekt; eveneens voor hetzelfde doel bij suiker, zetmeel e.d.
v. d. Beek.