Bitumen - verzamelnaam voor in de natuur ontstane, vnl. koolstof en waterstof bevattende brandbare producten van meestal bruin tot zwarte kleur. Men kent gasvormige bitumen (aardgassen), vloeibare b. (aardolie-petroleum) en vaste b. (asphalt, aardwas enz.). In de natuur komen deze typen van bitumen meestal gemengd voor.
Zoo is aardteer een mengsel van aardolie en aardhars. Vele bitumen komen in zuiveren toestand aan den dag, bijv.: aardolie, asphalt enz. Andere bitumen komen weer in verdeelden toestand in sedimentgesteenten voor. Zoo bezit bijv. de onder-Carboonsche kalksteen uit de Ardennen een vrij groot gehalte aan bitumineuze bestanddeelen. Bij doorslaan dezer kalksteenen ruikt men een intense olielucht.
Bitumineuze leien (stinkleien) komen bijv. in Duitschland in den Zechstein voor (Permformatie). Van de meeste bitumen neemt men aan, dat zij van organischen oorsprong zijn. Bitumen kunnen een primair bestanddeel van een gesteente zijn; in dit geval noemt men de b. authigeen. Zijn de b. pas na de afzetting in het gesteente gekomen, dan noemt men hen allothigeen.
Hofsteenge.
In de steenkool zijn b. die bestanddeelen, welke bij droge destillatie teer, water en gas geven, en die bij verhitting der kool het smelten, zwellen en samenbakken veroorzaken. Het cokesvormend vermogen van brandstoffen moet dus aan de aanwezigheid der b. worden toegeschreven. In wisselende hoeveelheden komen zij in de diverse kolensoorten voor.
Behalve in de genoemde streken wordt b. gevonden in het asphaltmeer van Trinidad, in Utah, Venezuela, Galicië, Dalmatië, enz.
Bitumen als vloeistof wordt gebezigd voor het bestrijken van vlakken, o.a. in kelders en bij met grond in aanraking komende muren ter bescherming tegen de inwerking van zure vochten en dampen, bij wegen ter bestrijding van de stofplaag, tevens ter voorkoming van slijtage van het eigenlijke wegdek (besproeien met b.), van ijzeren balken enz. ter beschutting tegen zure en andere roestveroorzakende dampen, bij gewelven en andere bouwwerken ter verkrijging van waterdicht werk, enz. Het b. wordt verwarmd alvorens op het te behandelen vlak te worden aangebracht. Koud verwerkbare bitumen-vloeistoffen zijn asphaltemulsies.
P. Bongaerts.