1° Adolf, beroemd ethnoloog en onderzoekingsreiziger; *26 Juni 1826 te Bremen, + 2 Febr. 1905 op het eiland Trinidad; bevorderde door zijn reizen en geschriften de volkenkundige wetenschap en gaf den eersten stoot tot scheiding der eigenlijke ethnologie van de somatische anthropologie en tot stichting van de ethnographische afdeeling van het Berlijnsch museum; 1886 directeur van het „Museum für Völkerkunde” te Berlijn.
Met Virchow stichtte hij 1869 de „Berliner Gesellschaft für Anthropologie, Ethnologie und Urgeschichte”. Zijn talrijke onderzoekingsreizen leidden hem door alle werelddeelen. Het door hem verzamelde materiaal legde hij vast in groote publicaties; het eerste deel van zijn volkenpsychologisch werk: „Der Mensch in der Geschichte”,verscheen gelijktijdig met Darwin’s werk over het ontstaan der soorten, en het eerste deel van „Anthropologie der Naturvölker” van G. Waitz. Zijn volkenpsychologische behandeling van de ethnologie komt vooral uit in zijn „Lehre vom Elementarund Völkergedanken”, die inhoudt: wegens de gelijkheid van den menschelijken geest moeten bij ongeveer gelijke omstandigheden de elementen van de cultuur overal dezelfde zijn (> Elementargedanke); haar verschillende verdere ontwikkeling is een gevolg van de bijzondere omstandigheden, onder welke de afzonderlijke volken leven (> Völkergedanke). Critiek hierop: Schmidt-Koppers: Völker und Kulturen (1924, 27 vlg.).
Voor Nederland is B. van belang, omdat hij ook zeer veel geschreven heeft over den Indischen Archipel: in 1896 bezocht hij Java. Voorts is B. de „uitvinder” van den naam Indonesië, Indonesisch, woorden, die later in de koloniale politiek van Ned. Indië een niet onbelangrijke rol zijn gaan spelen.
Werken : Der Mensch in der Geschichte (ter verdediging van een psychologische levensopvatting; 3 dln. 1860); Die Völker des östlichen Asien (6 dln. 1866-18711; Das Beständige in den Menschenrassen (1868); Ethnologische Forschungen (1871-73); Der Völkergedanke im Aufbau einer Wissenschaft vom Menschen (1881).
Biographie: Achelis, Adolf Bastian (1891).
Bibliographie in het „Internat. Archiv für Ethnographie” (Leiden 1896); K. Th. Preuss, Bastian und die heutige Völkerkunde (Bässler-Archiv 1926).
Andres/Berg.
2° Henry Charlton, Engelsch geneesheer, *1837, werd 1867 hoogleeraar in de pathologische anatomie te Londen. B. is vooral bekend door zijn studie van de pathologie van het zenuwstelsel.
Wet van Bastian. Deze zegt, dat, zoodra de geleiding van het ruggemerg volkomen onderbroken is, ook de reflexen, wier omslagplaats ligt beneden de plaats van het dwarsletsel van het ruggemerg, volkomen verdwenen zijn; bijv. bij volkomen dwarslaesie van het halsmerg zouden de knie- en achillespeesreflexen geheel verdwenen zijn.