Banjoemas - l°afdeeling (resident i e), provincie Midden-Java, omvat de regentschappen Banjoemas, Poerwokerto, Poerbalingga, Bandjarnegara, Tjilatjap en Karanganjar. Is 6 404 km2 groot; hiervan zijn 287 368 ha droge en 160 654 ha natte (sawah) bouwvelden der inlandsche bevolking.
De vorm van het inlandsch grondbezit is zoowel erfelijk individueel als communaal. Aan de Westzijde is dit ressort moerassig, in het N. en N.O. rijst hooggebergte op, het Z.O. en Z. is vlak. Van O. naar W. loopt de vruchtbare Serajoedal-vallei. De vruchtbaarheid in de vlakte en het heuvelland is zeer groot. Het hoogere gebergte is voor een belangrijk deel begroeid met bosch.
De bevolking teelt rijst en andere inlandsche gewassen, ook klappers (cocos) en tabak. De ondernemingscultuur is van beteekenis. Het aantal suikerfabrieken bedraagt 6, het aantal erfpachtsperceelen 25. Zielental eind 1930: 2 997 Europeanen, 2 453 326 Inlanders, 17 584 Chineezen en 606 andere vreemde Oosterlingen, in totaal 2 474 413 zielen; bevolkingsdichtheid 386 per km2. De inheemsche bevolking is Javaansch in het W. met een Soendaneeschen inslag; ze spreken een Javaansch dialect.
2° Regentschap, afdeeling Banjoemas, provincie Midden-Java, omvat de districten Banjoemas, Soekaradja, Poerworedjo en Soempioeh. Is grootendeels heuvelland. Langs de rivier de Serajoe strekt zich een zeer vruchtbare strook laagland uit. In het N. ligt de Slamat, een vulkaan van 3 434 m hoog. Het klimaat is buiten het Serajoedal mild. De sawahcultuur is zeer ontwikkeld.
De staatsspoor alsmede de Serajoedal Stoomtram (S.D.S.) loopen door dit ressort. Er wordt veel suikerriet geplant. Het zielental bedroeg eind 1930: 430 Europeanen, 393 894 Inlanders, 3 267 Chineezen en 124 andere vreemde Oosterlingen. Opp. 669,55 km2, bevolkingsdichtheid 594 per km2. Er trekken uit dit gebied velen als koelie naar de Buitengewesten. De inheemsche bevolking is Javaansch.
3° Hoofd plaats van afdeeling, regentschap en district Banjoemas, ligt aan spoor noch tram. Kan echter via de stations Poerwokerto of Kroja per auto gemakkelijk bereikt worden. Plaatsje van weinig beteekenis. Er woonden eind 1930: 150 Europeanen, ruim 8 000 Inlanders en bijna 700 Chineezen. Wordt regelmatig bezocht door den pastoor van Poerworedjo.
Brokx.