Assisi - (Italië, 43° 6'N., 12° 38' O.), stad in de prov. Penigia in Umbrië. 410 m boven zee, tegen den Monte Subasio, 20 000 inw. Etrurische muren en Minervatempel. Geboorteplaats van den dichter Propertius.
Zie plaat.
Lit.: Goetz, Assisi (1909); Rusconi, Assisi (Bergamo 1916). Heere Geschiedenis. A. is de geboorteplaats van den H. Franciscus en de H. Clara. Reeds in de 3e eeuw was A. een bisdom. Als eerste bisschop wordt genoemd de H. Rufinus (patroon van den dom).
Aan den heiden schen tijd herinnert nog de in een kerk herschapen Minerva-tempel. In de middeleeuwen heeft A. den strijd tusschen pausdom en keizerschap volop meegemaakt (de rocca maggiore, een burcht, is overgebleven uit den tijd van het keizerlijk beheer). Ook den strijd der steden heeft A. gekend, vooral met het naburige Perugia.
Overal leeft nog de herinnering aan Franciscus en Clara. In de Basilica di S. Francesco, een monument van groote kunstwaarde (met de beroemde fresco’s uit de school van Cimabue en Giotto), rust het lichaam van Franciscus; in de Chiesa di S. Clara dat van Clara. De basiliek Portiuncula in Maria degli Angeli (buiten de stad) bevat het kleine Portiuncula-kapelletje en de sterfcel van Franciscus. Op de plaats van het ouderlijk huis van Franciscus bevindt zich de Chiesa Nuova met klooster der Minderbroeders. Buiten de stad het klooster San Damiano, waar Clara en de eerste Clarissen hebben gewoond (thans wonen er Minderbroeders) en op de helling van den Monte Subasio het klooster Carceri, waar vele volgelingen van Franciscus een heilig boete-leven hebben geleid.
Het aloude Sacro Convento (verbonden met de Basilica di S. Francesco) is, na eenige jaren gedeeltelijk als weeshuis te hebben gediend, in 1927 wederom door den Staat geheel beschikbaar gesteld voor de Minderbroeders-Conventueelen. De Minderbroeders-Kapucijnen hebben in hun klooster een rijk Franciscusmuseum geopend.
Lit.: Cristofani (gesch. der stad); Cavanna, Umbria Francescana (S. Marie degli Angeli): L. Bracaloni, Assisi medioevale, in : Arch. Hist. Franc. (VII 1914, 3 vlg.); B. Kleinschmidt, Die Basilika San Francesco (3 dln. Berlijn 1915 vlg.). v. d. Borne