Artaxerxes - (Grieksche vorm van oud-Perzisch: Artachsjatlira), naam van 3 Perzische koningen uit de dynastie der Achemenieden.
A. I (465/4—’24 v. Chr.), bijgenaamd Longimanus, opvolger van Xerxes, handhaafde zijn heersch. in Egypte. Met de Grieken sloot hij na zijn nederlaag bij Salamis een voordeeligen vrede, doch den opstand van zijn satraap Megabyzos kon hij niet bedwingen. Hij was een zwakke figuur. Hoogstwaarsch. is hij de A., waarvan sprake is in het boek Esdras (4. 8—23), en is van hem het edict (ibid. 7. 12—27) uitgegaan over den terugkeer der Joden naar Palestina. Nehemias was zijn opperschenker (Neh. 2.1).
A. II (404—368), bijgenaamd Mnemon, was slechts een werktuig in de handen der hovelingen. In zijn leger streden de Grieken bij Cynaxa (401) tegen zijn opstandigen broer Cyrus den Jongeren ( zie Arrianus). De vrijmaking van Egypte kon hij niet verhinderen en een bijna alg. opstand der satrapen bracht de Perz. heerschappij aan het wankelen. Vanaf den vrede van Antalcidas (386) streed hij niet meer met de Grieken.
Zijn zoon A. III (358—’37) bijgenaamd Ochos, was even wreed als krijgshaftig. Hij onderwierp de satrapen (zie Artabazus) en maakte na enkele vergeefsche pogingen weer een einde aan de vrijheid van Egypte (343). Hij werd door Bagoas, een eunuch, vermoord, evenals al zijn zonen, uitgezonderd Arses.
Onder A. II teekent zich het verval der Zarathoestraleer reeds duidelijk af. De naam A. herleeft in het nieuw-Perzische rijk als Ardasjir.
Lit.: zie Perzië. Over betrekkingen met Esdras en Nehem. vooral: F. X. Kugler, Von Moses bis Paulus (Münster i.W. 1922, 215 vlg.); id., Stemkunde u. Sterndienstin Babel (I München 1914,1924, 395 vlg.). Simons