Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 02-02-2019

Apperceptie

betekenis & definitie

Apperceptie - ( Lat. ad + percipere = erbij waarnemen) is een reactief ingrijpen van het subject op de passief ontvangen gewaarwordingsprikkels. Over de factoren die de a. bewerken hebben de auteurs een verschillende zienswijze.De term is afkomstig van L e i b n i z: terwijl een perceptie geheel of vrijwel onbewust kan zijn, is de a. — onder invloed van geheugen en aandacht — het klare bewustzijn van een geestesinhoud. Bij K a n t is a. do werking van het ik, waardoor bij de waarneming van een object de elementen onzer ervaring tot een transcendenteele eenheid geordend worden. Dit begrip vindt men terug bij Lipps.

H e r b a r t accentueert weder de werking van het geheugen: elke waarneming wordt opgenomen in het geheel van onze vroegere experienties (apperceptie-massa) en aldus versmolten en geïnterpreteerd; zoo wordt bijv. het woord „wortel” door tandarts, tuinman, wiskunstenaar, taalkundige geheel verschillend opgevat of geappercipieerd. Aanhangers in dezen zin: Erdmann, Münsterberg, Ach, Husserl. Bij W u n d t is het begrip voluntaristisch gekleurd: door een wilsproces wordt de psychische inhoud in het brandpunt van het bewustzijn getrokken. — Volgens de scholastieke opvatting is het begrip der a. voor de verklaring van verstandelijke kenakten onvoldoende, voor die der zinnelijke kennis overbodig, v. d. Veldt.

< >