Heilige, bisschop en kerkleeraar, moraaltheoloog en ordestichter, „sinds de Contra-reformatie meest invloedrijke Roomsche geleerde” (Hamack); * 27 Sept. 1696 te Marinella (Napels), + 1 Aug. 1787 te Pagani. Geboortig uit een oud-adellijk geslacht.
Doctor in beide rechten en advocaat; priester 21 Dec. 1726. Eerst als volksprediker werkzaam; bracht de orde der Redemptoristinnen tot stand (1731) en stichtte (1732) de Congregatie des Allerh. Verlossers, die hij, in stagen strijd tegen het regalisme, in het Napelsche en den Kerkel. Staat verbreidde. Op bevel van Clemens XIII werd hij in 1762 bisschop van St. Agata de’ Goti; in 1775 legde de ziekelijke A. zijn bestuur neer en leefde onder de zijnen te Pagani tot zijn dood.
Zalig- en heilig verklaard, resp. 6 Sept. 1816 en 29 Mei 1839, werd hij door Pius IX 23 Maart 1871 tot kerkleeraar verheven. Alleen door zijn apostolisch hart gedrongen, vond A. bij zijn overstelpenden arbeid als priester, ordestichter, bisschop, nog den tijd, zeker sinds 1743, een lange reeks van werken uit te geven op ascetisch, moraal, pastoraal en dogmatisch gebied. Het meest beroemd is zijne Theologia Moralis, die (1748) als commentaar op Busembaum verscheen en, steeds opnieuw bewerkt, tijdens zijn leven nog 8 maal herdrukt werd (critische uitgave: L. Gaudé, 4 dln., Rome 1905—’12). De invloed van dit werk was zoodanig, dat „de hedendaagsche moraal Alfonsiaansch kan genoemd worden” (Bouquillon, Tlieol. mor. fund., 157). De hoofdverdienste van „dezen bestrijder van het Jansenisme” (Pius IX.
Deer. 23 Mrt. 1871) is zijne wijze gematigdheid. Paus Leo XIII roemt hem daarom als „den beroemdsten en gematigdsten der moralisten” (Br. aan den bissch. van Italië, 8 Dec. 1902). Zoo heeft A. tusschen verslapping en al te groote gestrengheid „den veiligen weg gebaand, waarlangs de zielenleiders veilig kunnen voortgaan” (Deer. 23 Mrt. 1871). Inzake het zgn. moraalsysteem staat hij (vooral sinds 1762) het aequiprobabilisme voor. Zijn Ital. werken werden weldra in de voornaamste talen (Bezoekingen.... aen het Allerh. Sacrament des Autaers.... 5e druk.
Tot Maestricht.... druckerye van P. L. Lekens vóór 1790), zelfs in het Arab. en Chin. vertaald en bereikten zulk een aantal oplagen, als alléén door de H. Schrift en de Navolging wordt overtroffen. De Bezoeken bij het H. Sacrament bijv., in 40 telen vertaald, tellen in Ital., Frankrijk, Engeland, Nederland, België, Spanje 1825 uitgaven.
Zijn waardevolle brieven (Rome 3 dln. 1887) werden gedeeltelijk in het Ned. vertaald (Brugge 1894). Zijn innige geestelijke liederen zijn thans nog in Italië in zwang. Gelijk door zijn moraal op de zieleleiding, zoo heeft A. door zijn herhaaldelijk uitgegeven en vertaalde ascetische geschriften een onmetelijken invloed uitgeoefend op het zieleleven, zoodat bijv. „met recht getuigd mag worden, dat meerdere honderdduizenden Ivath. in A.’s eigen woorden tot God en Maria bidden en hun vertrouwen tot God en Maria uiten” (Bened. XV aan R. P. Murray, 20 Juli 1921).Uitgaven en vertalingen (volledig) o.a. Monza 1819, Turijn 1887, Utrecht 1851-’53, Doornik 1851.
Literatuur over zijn leven : Tanoja (3 dln. Napels 1798—1802, Turijn 1887); kardin. C. Villecourt (4 dln. 1864): kardin. Capecelatro (2 dln. Rome 1893); Dilgskron (2 dln. 1887); Berthe (2 dln.
Parijs 1900; Ncd. bewerldng. Leiden 1901) ; J. L. Jansen (Roermond 1901). — Over leer en geschriften: Acta Doctoratus (Rome 1870); Scholten, De Kerkleeraarswaardigheid en de H. Alf. Kerkl. (Amsterdam 1872); Candido Romano, Delle opere di S.
AU. (Rome 1896): Keusch, Die Aszetik des H. Alf. (2/31926); Dillenschneider, La Mariologie de S. Alf. (Freiburg 1931); Dictionn. de SpirituaJité (Parijs 1932); De Meulemeester, Influenees ascétiques de S. Alph. en Belgique; Uitgebreide systematische literatuur-opgave in Dict. d’Histoire et de Géograpbie Ecclésiast. (Parijs 1914); en nog vollediger in Meulemeester, Bibliographie Générale de S. Alph. de Lig. et des écrivains Rédemptoristes (Leuven 1932).
Over strijdpunten van A’s moraal: Vindiciae Alphonsianae (Doornik 21874i ; F. ter Haar, Das Decret Innocenz’ Xl über den Probabilismus (Paderborn 1904): Wouters, De Minusprobabilismo (21908). In 1900 werd A’s moraal ruw en partijdig aangevallen door Grassmann, Hoensbroech, e.a. tegen wie o.a Naumann ( pseud. Pilatus) optrad. Het proces SteinsvikRiesterer in Kristiansand eindigde (Jan. 1928) ten gunste van A’s belasterde moraal.
Mosmans.
Voorstelling in de kunst. Meestal als grijsaard voorgesteld, ofwel in het kleed zijner Congregatie, missiekruis in de hand, ofwel als bisschop met staf. Niet zelden in gebed voor het Allerheiligste, met de bisschoppelijke insignia en enkele boeken aan zijn voeten.
Knipping.