Na 1825 graaf en sedert 1856 vorst, Russisch generaal en staatsman. * 19 Oct. 1786 te Moskou, ♱ 21 Mei 1861 te Petersburg. Onderscheidde zich in den oorlog tegen Napoleon I, hielp den → Dekabristenopstand onderdrukken (1825) en streed in 1828-’29 tegen Turkije. Na den dood van → Benckendorff (1844) verkreeg hij het opperbevel over het korps gendarmes en het beheer over de beroemde „Derde afdeeling”, een soort geheime politie. In 1857 werd hij voorzitter van den Rijksraad en van het ministerie.
Lousse.Lit.: K. Stählin, Geschichte Russlands (II 1930).