Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 04-01-2024

Absolute muziek

betekenis & definitie

is alle muziek, die als zuiver muzikale uiting gecomponeerd is, zonder eenig verband met een tekst, een poëtische voorstelling, een wijsgeerige, hist. of lit. idee. Voor zoover elke schepping van muziek niet alléén een openbaring van de muziek als natuur-verschijnsel, maar ook noodzakelijkerwijs de uiting van een mensch is, en dus minstens de sporen van persoonlijke gevoels- en geesteshouding meebrengt, is de term a. m. als definitie te scherp.

Nochtans valt de onderscheiding bij vergelijking van composities zeer goed te stellen. De grootste tegenstelling tot a. m. is de zgn. programma-muziek. Zeer vele — ook instrumentale — composities liggen duidelijk op het grensgebied tusschen a. m. en verklarende muziek. Binnen de perken, welke men bij den term a. m. moet in acht nemen, schijnen eenige der traditioneele vormen zich bijna uitsluitend tot a. m. te leenen, bijv. liet zie Concerto, dat organisch opbloeide uit de ontwikkeling der instrumentale muziek; anderzijds bijv. de zie Fuga, die na de emancipatie uit het zie motet als een der hoogste louter-muzikale organismen voort bestaat. Zeker minder dan deze vormen mag de symphonische hoofdvorm als bijz. uiting van a. m. gelden, daar de constructieve hoofddeelen: expositie (doorwerking, verwikkeling), reprise (oplossing) duidelijk op dramatiek wijzen. De vermenging der muzikaliteit met poëtische elementen is voor velen — al of niet bewust — een noodzakelijke factor tot waardeering en schijnbaar „begrijpenzie der muziek.

Het spreekt vanzelf, dat de positieve waarde der muziek niet afhankelijk is van andere dan louter muzikale aesthetiek. Na het verloop der romantiek heeft het besef voor absolutisme in de muziek groote beteekenis gekregen; ontwikkeling tot zie pluritonaliteit en zie atonaliteit hangt hiermee zeer nauw samen.H.Andriessen.

< >