(letterlijk: ontleding van de ziel) is de richting in de psychotherapie, welke door Freud ongeveer 5o jaar geleden is geïntroduceerd. Sedertdien zijn verschillende richtingen in de psychoanalyse ontstaan, onder meer de analytische psychologie van C.
G. Jung, de Individualpsychologie van Alfred Adler en de moderne Amerikaanse scholen van F.
Alexander (o.a. psychosomatische geneeskunde) en van K. Horney, welke meer sociologisch georiënteerd is.
De zgn. orthodoxe psychoanalyse van Freud is ook heden nog de meest invloedrijke. Men onderscheidt hierbij:1.de psychoanalyse als psychologische leer en systeem. Deze leer is gefundeerd op de ontdekkingen van Freud op het gebied van het onbewuste driften gevoelsleven. Zij betekent een zeer belangrijke aanvulling van de empirische gegevens in de psychologie en is als zodanig van zeer groot belang, met name voor de medische en de sociale psychologie. Evenzeer hebben deze psychoanalytische ontdekkingen invloed op literatuur, wijsbegeerte, geschiedschrijving en opvoeding.
de psychoanalyse als behandelingsmethode voor bepaalde lichtere vormen van geestelijke stoornissen, met name de neurosen. Deze behandelingsmethode grijpt zeer diep in het psychisch leven van de mens in: alvorens er zich aan te onderwerpen moet men zeer gegronde redenen hebben; bovendien is de keuze van de geneesheer belangrijk omdat diens levensbeschouwing grote invloed heeft op deze behandelingsmethode. De behandeling dient dus steeds in handen van bevoegden te blijven.
2.de psychoanalyse als wereld- en mensbeschouwing.
Deze draagt een uitgesproken positivistisch karakter en houdt in geen enkel opzicht rekening met de godsdienst, degradeert deze zelfs. De mens wordt als een natuurlijk biologisch wezen gezien, dat zonder meer aan de psychologische natuurwetten is onderworpen. Van een werkelijk begrip van godsdienst en ethiek is met name bij Freud zelf weinig of geen sprake. Het is vooral dit aspect van de psychoanalyse, dat groot verzet heeft gewekt en dit is in vele opzichten terecht. Het gevaar bestaat echter, dat op grond van dit verzet ook het onder x. en 2. genoemde aspect van de psychoanalyse wordt verworpen en daarmede zou men de psychoanalyse onrecht doen. j. D.J./A. Cu.
