is een, sinds de bulla „Unam Sanctam” (1302) van Bonifatius VIII, algemeen in kerkelijke documenten gebruikelijke benaming voor de Kerk. De naam zelf schijnt van Latijnse oorsprong te zijn en het eerst benut door Willem van Auxerre (J123r) in zijn Summa Aurea.
Pius XII wijst in zijn encycliek Mystici Corporis op het gunstige karakter van deze benaming: „hierdoor immers kan men het maatschappelijk lichaam van de Kerk, waarvan Christus Hoofd en Bestuurder is, onderscheiden van zijn physiek lichaam, dat, geboren uit de maagdelijke Moeder Gods, nu aan de rechterhand van de Vader zetelt en zich verbergt onder de sluier van de Eucharistie; eveneens kan men het daardoor onderscheiden, hetgeen vanwege de hedendaagse dwalingen van groter belang is, van ieder natuurlijk lichaam, zij het van physieke of van morele aard.” (No. 59)Het geheim van de vereniging der gelovigen in Christus door de H. Geest is een strikt geloofsgeheim. Om het ons enigermate vertrouwd te maken benut de H. Schrift velerlei beeldspraak: die van Christus als de Bruidegom en van de Kerk als de Bruid (Eph. 5 : 25—31; Openb. 21), die van de wijnstoken de ranken (jo. 15), die van de geestelijke tempel met Christus als hoeksteen of fundament (1 Kor. 3:11; Eph. 2 : 20—22), maar vooral die van het lichaam. Het beeld van het menselijk lichaam en zijn ledematen, die alle verschillend zijn en toch bijeen horen en samenwerken, werd in de Oudheid reeds veel benut om de saamhorigheid van een gemeenschap te belichten. Zo heeft ook Paulus in de eerste tijd van zijn prediking deze beeldspraak toegepast op de Kerk, om haar eenheid in verscheidenheid naar voren te brengen (zie vooral: 1 Kor. 12 : 12-31), al liet hij ook reeds in zijn eerste brieven aanvoelen, dat de gemeenschap van de Kerk toch wel een heel bijzondere was, omdat de Geest in deze gemeenschap werkt en de leden niet alleen maar onderling met elkaar verbindt, maar ook met Christus.
Later, in de zgn. christologische brieven (Eph., Kol., Phil.), komt het typisch-eigene van Paulus' visie sterker naar voren: Christus blijkt het „Hoofd” van dat Mystieke Lichaam te zijn, Kerk en Mystiek Lichaam worden gelijkgesteld, ja, de Kerk is Christus’ volheid (Eph. r : 22-23), Christus heeft haar „geschapen” en „verlost” (Eph. 2 : 13-16; 5:23-27) en bezit het primaat (zie ook Eerstgeborene). Mystiek lichaam wil daarom niet alleen zeggen, dat de gelovigen bij elkaar behoren, dat zij Christus als leider erkennen, enz., maar dat zij met Christus verbonden, ,,in Christus” zijnde, een geheimvolle, levenwekkende gemeenschap vormen: zoals Christus geheel vol is van God, zo is de Kerk als Christus’ Mystieke Lichaam geheel vol van Christus. De leer omtrent het Mystieke Lichaam werd door Pius XII breed uiteengezet in zijn encycliek Mystici Corporis van 29 Juni 1943 (A.A.S. 35-1943-193/248). zie ook Kerk. j. v. D.
