Deze leer is sterk Christocentrisch. De in natuur en geschiedenis verborgen God kennen wij slechts in zijn diepste verberging in het kruis van Christus.
Het Woord Gods is de levende Christus, werkend en zich gevend in verkondiging en sacrament. Hierdoor wordt de positie van de Wet bepaald, in constante spanning met het Evangelie.
Een leer van de H. Schrift geven de belijdenisgeschriften niet; het gaat om het levende, scheppende Woord van God.
De sacramenten zijn niet slechts zegelen van Gods beloften of tekenen van zijn verbond, zij delen Gods genade werkelijk mee aan wie ze in het geloof aanvaardt. De reële presentie van Christus in het Avondmaal hangt samen met de eenheid van godheid en mensheid m Christus.
De Kerk is het verborgen lichaam van Christus, de gemeenschap der gelovigen, die leven uit zijn Woord en sacrament. Haar organisatievorm kan landelijk verschillend zijn, van bisschoppelijke staatskerk tot congrégationalisme toe.
Men kan niet zeggen wie tot de Kerk behoort,wel waar zij is: nl. daar waar zij levenstekenen geeft, waar Woord en sacrament bediend worden, waar geloofd wordt. Apostolische successie, hiërarchie of liturgie geven evenmin zekerheid als organisatie, leertucht of confessie.
Er is slechts één ambt, dat van de verkondiging der zondevergeving; het kan onder verschillende namen worden uitgeoefend en zich spreiden in tal van functies, uitgaande van het brandpunt van het pastoraat en zich uitwerkend in het algemeen priesterschap der gelovigen.
De lutherse ethiek is een directe toepassing van het leven des geloofs op het gebied der samenleving.
Gelovigen mogen zich niet onttrekken aan de gemeenschap, maar hebben in hun beroep hun belijdenis te verwerkelijken tot in het kruisdragen toe. Het geestelijk rijk van vergeving en geloof en het wereldlijk rijk van tucht en dienst staan beide onder Gods leiding, het eerste rechtstreeks, het tweede door de gezagdragers en de ordeningen die Hij gaf.
De Christen zal de inzettingen Gods in gezin, vaderland, overheid, enz. aanvaarden en er in dienen met de liefde die in Christus zijn deel is. Pas hierdoor komen zij tot hun doel.
Heeft het Calvinisme, door zijn meer actief-gerichte houding, meer aanleiding gegeven tot vernieuwing der samenleving, het Lutheranisme zocht zijn kracht in de concentratie op het hart van het Evangelie. Meer dan op het révolutionnaire element van het Evangelie legt het de nadruk op het dulden des geloofs.
De invloed van het Lutheranisme strekt zich niet alleen uit over Duitsland, Denemarken, Noorwegen, Zweden en Finland, ook in de V.S. neemt het een belangrijke plaats in. Opmerkelijk is dat in de laatste jaren ook in de Engelse theologie, welke tot nu toe vrijwel geheel aan de lutherse leer voorbijging, grote aandacht aan het Lutheranisme wordt geschonken.
Dit is mede te danken aan de activiteit van de Lutherse Wereldfederatie, welke immers als een der doelstellingen heeft, de theologische bezinning te bevorderen (zie Protestantisme en kaart Verspreiding van het Christendom, 16de-17de eeuw). w. J.
K./J. c. G.
