(van Lat.: concumbere, samenliggen ) noemt men het blijvend als gehuwden samenleven van personen die niet gehuwd zijn. Vóór het Concilie van Trente erkende de Kerk ook de geldigheid van huwelijken zonder juridische vorm gesloten.
Daarom duldde zij ook het monogame concubinaat van het Oud-Romeinse recht, voor zover het gelijk stond met een clandestien huwelijk, d.w.z. voor zover het was aangegaan met de bedoeling te huwen en voor de duur van het leven. Toen het Concilie van Trente de zonder juridische vorm gesloten huwelijken ongeldig verklaarde, kwam er ook klaarheid wat betreft het concubinaat.
Nu is concubinaat een rechtsongeldige, zondige verhouding. Tegen het concubinaat van geestelijken werd sedert het Concilie van Nicea opgetreden en door het Concilie van Trente en de Codex Iuris Canonici werd het met kerkelijke straffen belegd.
