Archetypen (van het Grieks: archè, begin, en tupos, gestalte of afbeelding) zijn inhouden uit Jungs "collectief onbewuste": overgeërfde, onbewuste ideeën en beelden.
Zij hebben te maken met overleving van de menselijke soort op instinctief niveau."Er zijn evenveel archetypen als kenmerkende situaties in het leven" schreef Jung. "Door veelvuldige herhaling zijn deze ervaringen in onze psychische constitutie gegrift, niet in de vorm van beelden met een specifieke inhoud, maar aanvankelijk slechts als vormen zonder inhoud, die slechts de mogelijkheid bieden tot een bepaalde wijze van waarnemen en handelen." Hoewel de vorm van een archetype universeel is, zal elk individu de specifieke inhoud zelf invullen.
De vijf belangrijkste archetypen van Jung zijn de persona, de anima, de animus, de schaduw en het zelf. Archetypen zijn van groot belang bij de vorming van onze persoonlijkheid en oefenen op onbewust niveau invloed uit op ons gedrag. Andere voorbeelden van archetypen zijn "de oude wijze" (man of vrouw), "het onschuldige kind", en natuurarchetypen als vuur, oceaan, rivier, berg.
