('meksiko) [god Mexitli, de Mars der Mexicanen] republiek in Amerika.
1. Aardrijkskundig. Mexico is 1 989 200 km2 groot, over het algemeen een hoog plateau, ingesloten tussen nog hogere bergen en in het midden met vulkanen bezet; langs de kusten laagvlakten. Metalen o. a. zilver, komen overvloedig op het plateau voor, dat ook meer geschikt is voor schapenteelt dan voor landbouw. In de laagvlakten plantages (koffie, katoen, tabak) en wouden die meubelhout (o. a. mahoniehout) leveren. 22 000 000 inwoners, meest Spaanssprekende katolieken, waarvan 40% mestiezen en 37% Indianen (± 100 000 Azteken). Uitvoer : zilver, koper, petroleum, goud, henequen.
2. Geschiedkundig. Van 1519-1521 veroverde P. CORTEZ het rijk der Azteken, dat vanaf 1535 het vicekoninkrijk Nieuw-Spanje vormde. De onderdrukking door de Spanjaarden verwekte onder HIDALGO (1810-1811) en MONKLOS (1813-1814) verscheidene opstanden en in 1822 trad ITURBIDE, onder de naam van AuGUSTINUS I, als keizer van Mexico op. Na diens val (1824) werd het land een federatieve republiek, die SANTA ANNA in een centralizerende veranderde (1833) en 1836 door Spanje werd erkend. Van 1846-1848 oorlog met de Verenigde Staten om Texas, dat evenals Nieuw-Californië bij de Vrede van Guadeloupe-Hidalgo verloren ging. Wegens schending van hun rechten, ondernamen 1861 Engeland, Spanje en Frankrijk een expeditie. De Fransen veroverden de hoofdstad en benoemden aartshertog FERDINAND van Oostenrijk als MAXIMILIAAN tot keizer (1854). Deze werd, na de aftocht der Fransen (1866), door de republikeinen verslagen en 1867 doodgeschoten. Hierop werd de republiek weder uitgeroepen. Onder de diktator Porfirio DIAZ (1884-1911) begint de ekonomische ontwikkeling van het land, dat echter meer en meer van vreemd kapitaal afhankelijk werd. DIAZ werd 1911 door een revolutie omvergeworpen. In de Eerste Wereldoorlog bleef Mexico neutraal, in de Tweede koos het 1942 de zijde der Geallieerden. Tussen de twee oorlogen in hadden er sociale en kerkelijke (katoliekenvervolging door president CALLES 1924-1928) twisten plaats. De onteigening van vreemde petroleummaatschappijen in 1938 had als gevolg het afbreken der betrekkingen met Groot-Brittannië, terwijl sinds Roosevelt er toenadering kwam vanwege de Verenigde Staten. Vóór Wereldoorlog II was het een overwegend land- en mijnbouwgebied, thans is het een der meest geïndustrializeerde staten van Latijns-Amerika. ➝ PARACUTIN (K. B.). President sinds 1952 : A. E. CORTINES.
