ketterij. Hoewel in het jodendom altijd veel minder nadruk op het belang van dogma’s en correcte geloofsvoorstellingen heeft gelegen dan in het christendom, is er toch altijd een minimum aan ‘orthodoxie’ geweest, al was de ‘orthopraxie’ zwaarwegender.
Reeds de vroege rabbijnen formuleerden leerstellingen waarin men moest geloven om deel te kunnen krijgen aan het leven in de komende wereld (zie Misjna, Sanhedrin 10:1). Daaraan zouden geen deel krijgen degenen die loochenen dat de opstanding der doden in de Tora geleerd wordt, die loochenen dat de Tora uit de hemel (= van God) komt, en Epicureeërs (Apikoros). De in de rabbijnse literatuur vaak genoemde minim (vaak vertaald met ‘ketters’) zijn waarschijnlijk afvallig geworden joden en soms niet-joden.Misschien verwijst het woord een enkele keer naar christenen. Een door de rabbijnen sterk veroordeelde vorm van heresie zijn de speculaties over ‘twee machten in de hemel,’ d.w.z. theorieën over een tweede goddelijke gestalte naast de allerhoogste die zich baseerden op het meervoud ‘ons’ of ‘wij’ in Gen. 1:26, de uitdrukking ‘het woord van de Heer tot mijn heer: Zet u aan mijn rechterhand’ in Psalm 110:1, en de vermelding van ‘tronen’ (meervoud!) in de hemel in Dan. 7:13-14. Zie ook Acher, Monotheïsme.
