Oertalen zijn de veronderstelde evolutionaire wortels van talen.
Dieren gebruiken hun lichaamstaal en maken daarbij soms geluiden. Bijvoorbeeld, Bokito uit Blijdorp vindt een wc-borstel, achtergelaten door een oppasser en holt er mee weg roepend naar de andere apen. Zijn vastgeklemde borstel en vocale gedrag dienen om te showen en zijn performatief.
Vergelijk de sensatie en wijze van vocaal uitdrukken van Bokito met de ervaring van een baby die de huispoes voor het eerst wil vasthouden. Zowel bij Bokito als bij de baby is sprake van een gevoelservaring gekoppeld aan expressief gedrag. De baby gebaart met lichaamstaal dat het de poes wil. Daarop laat de moeder aanschouwelijk en ostensief zien dat de poes lief geaaid wil worden.
Moeder communiceert zowel lichamelijk als verbaal met haar kind. Na enkele herhalingen formuleert de baby haar eerste één-woord-zin (Aai-Aai). Haar spreektaal, die begon bij spontaan aanwijzen, gaat over in symbolisch verbaliseren en benoemen (Poes, Poes). Vooral miscommunicatie stimuleert het kind haar verlangens steeds beter in een zinnetje over te brengen (Ik poes).
Wat zijn oertalen? Dat weten we niet precies. Eén basis, één oertaal waaruit alle bestaande talen zouden zijn ontstaan, is vrijwel ondenkbaar. Sommige dieren lezen een houding, een gezicht of een gebaar en dat zegt vaak al genoeg. Begroeten elkaar, wijzen dingen aan en geven elkaar het woord. Aannemelijk is dat aangetoonde vocale roepnamen van bijvoorbeeld koeien en de gebaren van dieren en mensachtigen een bron voor spraakontwikkeling vormden. Waarschijnlijk is ook dat oertalen zich op verschillende plaatsen verder ontwikkelden. De bittere noodzaak om miscommunicatie ter plekke zo veel mogelijk te voorkomen, heeft er vermoedelijk toe geleid dat groepen mensen zich steeds beter verbaal gingen uitdrukken. Zo ontstonden gesproken talen, de mondeling doorgegeven mythe en de uiteenlopende geschreven talen.
