Jannes H Mulder

Schrijver op Ensie

Gepubliceerd op 01-08-2024

Mimetisch

betekenis & definitie

Mimetisch gedrag is nagebootst gedrag, de aangeboren zucht tot imiteren, nadoen of na-apen. Dit kopieergedrag werkt aanstekelijk. Voorbeelden hiervan zijn meegaan met de massa, meezingen, meevechten, cyberpesten, enzovoort. Mimetisch is spreekwoordelijk 'Goed voorbeeld, doet goed volgen'.

Een vlucht ganzen, het zwermgedrag van spreeuwen of het kuddegedrag van schapen, mimesis zorgt voor synchroniciteit, vertrouwen in elkaar en gemeenschapszin. Soms ontstaat er zoiets als collectieve intelligentie of stigmergie. Naast apen doen ook baby's dit na. Een baby lacht, zingt of klapt eerst samen met moeder of vader. Al snel leert het kind het plezier van meedeinen. Mimetisch gedrag leidt uiteindelijk tot socialisering, ontelbare routines, vele gedeelde verlangens en collectieve standpunten.

Naast elkaar na-apen bestaat de oer-menselijke neiging elkaar te willen overtroeven. Bestaande mimetische verlangens vloeien dan over in spontaan rivaliserend gedrag. Dit streven naar invloed en macht besmet weer anderen en gaat viraal via sociale media. Vervolgens ontstaan grootschalige hulpacties of massale uitspattingen. Een negatief voorbeeld is het ontstaan van zogenoemd mimetisch geweld, zoals het etnische geweld tussen Hutu's en Tutsi's, het politieke geweld van 6 januari door Trump-supporters, het stadiongeweld van hooligans en de golven van intimiderende haatmails tijdens de coronapandemie.

Te veel mimetisch gedrag heeft een conformerende, soms verstikkende werking. Verzet tegen te veel na-aperij lijkt dan gewenst. Bijtijds goed en slecht mimetisch gedrag leren onderscheiden is een hele kunst.