Catharsis verwijst naar de emotionele ontlading die voortkomt uit een herbeleving van gebeurtenissen door middel van beelden en geluiden. Het is een proces waarbij opgekropte emoties, zoals woede en verdriet, worden vrijgegeven en verwerkt.
Er zijn verschillende niveaus van catharsis:
1. Persoonlijke Catharsis: Dit betreft individuele ontlading van emoties die kunnen ontstaan door persoonlijke herkenning en ervaringen. Bijvoorbeeld, het zien van beelden van een tragedie op het nieuws kan leiden tot een emotionele reactie, zoals het afreageren van opgekropte woede of verdriet door middel van fysieke reacties, zoals het slaan op een leuning.
2. Collectieve Catharsis: Dit vindt plaats wanneer groepen mensen samenkomen om gezamenlijke emoties te uiten. De catharsis leidt tot performatief gedrag. Voorbeelden hiervan zijn massale reacties op een tragische gebeurtenis of gezamenlijke vreugde bij het bereiken van een belangrijk sociaal of politiek doel. Dit kan optreden tijdens publieke ceremonies of evenementen die een gedeelde emotionele ervaring bevorderen.
3. Professionele Catharsis: Hierbij wordt gebruikgemaakt van professionele hulp om emotionele belasting te verlichten. Dit kan bijvoorbeeld inhouden dat individuen hun angsten en pijn uiten in therapieën of rituelen zoals exorcisme, waarbij men probeert negatieve emoties of ervaringen te 'verdrijven'.
4. Sociale Media Catharsis: Een meer controversieel aspect van catharsis is het gebruik van sociale media voor emotionele ontlading. Het uiten van frustraties en emoties op platforms zoals Twitter kan tijdelijk opluchting bieden, maar het is twijfelachtig of het effect heeft op de lange termijn. Gewelddadige video's of beelden kunnen tijdelijke verlichting brengen, maar kunnen ook de onderdrukte agressie of angst versterken in plaats van verminderen.
Een catharsis kan een gevoel van bevrijding en opluchting geven, maar het is niet altijd een volledige oplossing voor diepgewortelde problemen. Valse catharsis, ofwel oppervlakkige emotionele ontlading, kan een illusie van loutering bieden zonder echte verandering of begrip. Het kan een tijdelijke opluchting geven, maar betekent niet noodzakelijk een blijvende emotionele of morele verbetering. Het is belangrijk om te onderscheiden tussen een werkelijke catharsis en oppervlakkige of gemanipuleerde gevoelens van bevrijding.
