De Macedonische renaissance (867-1025) vond plaats in de tweede gouden eeuw van Byzantium. Op alle fronten heropent het rijk het offensief.
Achtereenvolgens werden Noord- Italië, Kreta, Cyprus, Sicilië, Antiochië en het noorden van Syrië op de Arabieren heroverd. De macht van Bulgarije, in 926 geneutraliseerd, werd na dertig jaar oorlog (986-1018) vernietigd: toen Basilius II in 1025 stierf, was het grondgebied van het Rijk meer dan verdubbeld. In de negende en tiende eeuw, terwijl het Europese vasteland werd geteisterd door Noormannen en Hongaren en in een barbaarse chaos verkeerde, bleef Byzantium tegenover de Islam de enige werkelijk beschaafde staat. De hulpbronnen waren enorm groot; aan het eind van de tiende eeuw geschat op 600 miljoen gouden franken.
Een schitterende intellectuele renaissance begeleidt het economische en politieke herstel van het rijk. In de kring van patriarch Photius (820-891) werden de grondslagen gelegd voor de heropleving van de klassieke studies in de negende eeuw. De beweging breidde zich uit in de tiende eeuw dankzij de keizerlijke bescherming van keizer Leo VI de Filosoof en vooral van Constantijn VII Porphyrogenetus. In de elfde eeuw kwam de intelligentsia aan de macht. Om de militaire aristocratie te bestrijden vertrouwde Constantijn IX Monomachus (1042-1054) de leiding van de zaken aan een ministerie van geletterden toe – een unieke gebeurtenis in de annalen van Byzantium.
