Speculatie of spekulatie - rekenen op het te voorschijn treden van zekere toestanden of gebeurtenissen, die invloed zullen uitoefenen op de prijzen van goederen of waren, ook van effecten. De goede, gezonde speculatie, die op rechts- of staathuishoudkundige gronden, of op koopmansdoorzicht berust, is een behoefte voor den handel, die zonder haar zich uitsluitend tot de behoeften voor dadelijke consumptie zou bepalen en dus nooit groote uitbreiding zou verkrijgen. De koopman, die zijne waren inslaat, de fabrikant, die goederen in voorraad maakt, de landbouwer, die zijn akker bezaait of zich op veeteelt toelegt, zij allen doen dat op speculatie, d. i. in de verwachting, dat zij hun voorraad weder met winst van de hand zullen kunnen zetten. Bestond die drijfveer niet voor hen, dan zouden zij hun geld stil laten liggen, uit vrees het te zullen verliezen.
Deze soort van speculatie is dus een geluk en zegen voor de maatschappij. Maar over het algemeen verstaat men onder speculatie, het min of meer roekeloos spelen, het rekenen op toevallige omstandigheden, waarvoor geen redelijke grond bestaat, het elkander prikkelen of aanzetten tot een hazardspel, dat de noodlottigste gevolgen voor de spelers heeft. Dezen handel noemt men ook meer bepaald speculatiehandel, wie daaraan deelneemt speculant, en de voorwerpen van dien handel speculatie-artikelen of -fondsen. In nauw verband daarmede staat de tijd- of rescontre handel en nog nauwer de premie- en de eigenlijke windhandel.
Speculatie. Fürst, Max. Prämien, Stellage und Nochgeschäfte. Uitgave van Haude en Spenersche Buchhandlung, Berlijn 1908.
— Maaten, E. J. van der, Speculatie en termijnhandel. f 5.—.
