Groot Retorisch Woordenboek

Paul Claes, Eric Hulsens (2015)

Gepubliceerd op 24-02-2017

antonymie

betekenis & definitie

G antonymia ‘verwisseling van term’; ant. synonymie↗. Vorm van antithese↗, het kort achter elkaar gebruiken van termen met een tegengestelde betekenis.

De termen kunnen elkaar uitsluiten (leven/dood, lichaam/geest), uitersten op een schaal zijn (zwart/wit, liefde/haat) of complementair zijn (kopen/verkopen, krijgen/geven).

Vorm en functie:
1) gecombineerd met een nevenschikkend voegwoord om een totaliteit uit te drukken, bv. in formules en zegswijzen: jong en oud, man en vrouw, leven en dood, van het begin tot het einde, van top tot teen, door dik en dun, met huid en haar opeten, met man en muis vergaan, kind noch kraai bezitten, warm en koud blazen, goed of slecht, waar of vals
2) gecombineerd met een tegenstellend voegwoord als versterking door ontkenning, bv. ‘ik ben wel goed, maar niet gek’

Voorbeelden:
Bijbel: ‘Ik ben God en geen mens’ (Hosea 11:9); ‘vandaag hosanna, morgen kruisig hem’ (Matth. 27:22)
E) ‘Right or wrong, my country’ (juist of verkeerd, het is mijn land)
D) ‘Der Mensch denkt, Gott lenkt’ (de mens wikt, maar God beschikt)

< >