Tribus - Een van de drie oorspronkelijke stammen, die samen de oude stadstaat van Rome vormden, nl. de Tities, de Ramnes en de Luceres. Het is bijna zeker dat deze tribus in oorsprong etnische groepen waren en geen lokale, al heeft men gemeend te mogen vaststellen dat de Ramnes, met Romulus als eerste koning, op de Palatinus woonden, de Tities op de Quirinalis en de Luceres op de Caelius.
Elk van deze tribus was onderverdeeld in tien curiae. De eerste civitas Romana telde er dus dertig. De curia was een religieuze vereniging met eigen cultus en een eigen priester, de curio.
De curia had ook politieke betekenis, want het volk kwam per curia, curiatim, samen om wetten aan te nemen en de oude senaat te kiezen. Ook het leger was op deze basis samengesteld.
De oude etnische tribus werden vervangen door lokale, een hervorming die aan Servius Tullius wordt toegeschreven, doch die waarschijnlijk pas na langere tijd de volheid van haar uitwerking kreeg.
De stad Rome werd verdeeld in vier stedelijke tribus, tribus urbanae (niet meer op basis van afstamming, doch op basis van woonplaats, zodat naast de adellijke patricii ook de clientes en de plebs tot één van deze tribus behoorden), en een steeds toenemend aantal landelijke tribus, tribus rusticae, waarvan het hoogste aantal, nl. eenendertig, in 241 v.C. werd bereikt; samen dus vijfendertig tribus. Aan het hoofd van een tribus stond een curator, die het register van personen en eigendommen van zijn tribus bijhield en de belastingen inde, hetgeen later door de tribuni aerarii gebeurde.
Een stadstribus was onderverdeeld in wijken, vici, de landelijke tribus in pagi, waardoor de eigen feesten, compitalia, werden gevierd.
Het behoren tot een tribus was noodzakelijk voor het bezit van het burgerrecht. Gaandeweg moest men dus nieuwe burgers opnemen. Deze kwamen dan meestal in één van de vier stadstribus terecht, nl. de Palatina, de Suburana, de Esquilina en de Collina. De vergaderingen van het volk in de concilia of comitia plebis waren dus democratischer dan die in comitia centuriata, aangezien binnen elke tribus hoofdelijk werd gestemd en de meerderheid de stem van de tribus bepaalde. Aan het einde van de 3e eeuw zijn dan ook de comitia centuriata hervormd.
