Sibylla - Profetes, die in extase orakelspreuken ten beste gaf. Het onderscheid met de Pythia van Delphi of andere orakelplaatsen ligt hierin dat zij profetieën uitsprak zonder geraadpleegd te zijn. Haar profetieën en spreuken golden vooral de dreigende toekomst.
Ofschoon er meerdere sibyllen in legende en cultusgeschiedenis van de oudheid bekend zijn, is die van Cumae toch veruit de bekendste. Deze Sibylla zou uit Klein-Azië over Euboia naar Cumae gekomen zijn en is volgens de overlevering meer dan 1000 jaar oud geworden. In Rome en meer bepaald in de tempel van Iupiter Optimus Maximus op het Capitolium, bewaarde men drie Sibyllijnse boeken, die zij aan Tarquinius Priscus of Superbus verkocht zou hebben. Zij had er negen aangeboden, doch Tarquinius vond haar prijs te hoog. Zij verbrandde er drie en vroeg voor de overige het dubbele. Dat gebeurde ook met de drie volgende. De laatste drie kocht hij toen.
De Sibyllijnse boeken, in het Grieks gesteld, werden steeds met religieuze eerbied bejegend en de bewaring ervan toevertrouwd aan het college van de decemviri sacris faciundis (oorspronkelijk waren het er twee (duumviri), sinds Sulla vijftien (quindecemviri)). Dit college raadpleegde de Sibyllijnse boeken telkens als de senaat hiertoe opdracht gaf, vooral in tijden van dreigende rampen.
In 83 v.C. brandde de tempel van Iupiter Optimus Maximus af en de boeken gingen op in de vlammen. Men trachtte toen een nieuwe verzameling samen te stellen en in 76 v.C. werden in het hernieuwde gebouw 1000 orakel verzen neergelegd. Het is gebleken dat er veel vervalsingen opzettelijk en met politieke motieven aangebracht waren. Augustus werd in 37-35 v.C. quindecemvir en ging over tot de schifting en aanzuivering van de tekst. Daarna liet hij de boeken naar de tempel van Apollo op de Palatinus overbrengen. Een van de voornaamste gevolgen van het raadplegen van de Sibyllijnse boeken is de invoering van vele niet-Italische goden geweest, o.a. Ceres, Apollo in 433 v.C., Magna Mater (zie Kybele) in 204 v.C.
De boeken zijn korte tijd na 400 n.C. vernietigd. De nog bewaard gebleven Sibyllijnse boeken zijn van joodse en christelijke oorsprong, verspreid met propagandadoeleinden.
