Een vreemdeling, die in Amsterdam de weg vraagt, zal van elke voorbijganger een duidelijk antwoord krijgen; iets in de zin van ‘bij de tramhalte links en dan de vierde straat aan uw linkerhand’. Maar dergelijke glasheldere aanwijzingen zijn niet overal op aarde te geven... om de doodeenvoudige reden, dat onze planeet nog lang niet volgebouwd is met straten, pleinen, huizenblokken en tramhaltes.
Hoe, bijvoorbeeld, moet de kapitein van een zinkend schip zijn positie opgeven aan zijn redders? Nergens op de wijde wereldzee staan wegwijzers en zelfs de meest ervaren zeeman zal er zelden punten van herkenning vinden.Om dergelijke moeilijkheden te ondervangen hebben we de aardbol verdeeld door een net van denkbeeldige lijnen: de zg. lengte- en breedtegraden. Breedtegraden zijn de denkbeeldige lijnen, die evenwijdig lopen met de evenaar; lengtegraden lopen evenwijdig met de denkbeeldige nulmeridiaan, die van de Noord- naar de Zuidpool loopt via het Engelse plaatsje Greenwich. Door die lijnen kan de kapitein van het zinkende schip heel precies zijn positie opgeven. Hij vertelt zijn redders per radio, dat hij in nood verkeert ‘op 30° noord, 45° west’.
De te hulp snellende vaartuigen weten dan, dat ze op de 30e breedtegraad van het noordelijk halfrond moeten zijn - op de plaats, waar deze breedtegraad gesneden wordt door de 45e lengtegraad ten westen van Greenwich. Met behulp van hun navigatie-instrumenten kunnen ze die plaats gemakkelijk vaststellen.
Omdat de aarde cirkelvormig is kan ze in beide richtingen verdeeld worden in 360°. Op onze tekening zouden dus zowel verticaal als horizontaal 360 denkbeeldige lijnen getrokken kunnen worden. Omdat dan echter een onduidelijke wirwar van lijnen zou ontstaan hebben de lengte- en breedtegraden om praktische redenen een onderlinge afstand gekregen van 15° (15 graden).
Breedte- en lengtegraden worden niet alleen op zee gebruikt, hoewel daar de toepassing ervan natuurlijk het grootst is. Reizigers in weinig betreden gebieden zoals woestijnen, oerwoudgebieden en poolstreken, maken er eveneens dankbaar gebruik van, omdat het de enige mogelijkheid is om een voedseldepot, een waterbron of een waardevolle houtvoorraad door te geven.
Om het zoeken te vergemakkelijken worden in grote encyclopedieën en andere naslagwerken ook de posities van landen, steden en dorpen in breedte- en lengtegraden opgegeven. Omdat nagenoeg alle landkaarten en atlassen van deze denkbeeldige lijnen voorzien zijn kan de lezer die landen en steden gemakkelijk opzoeken.