Ned. gemeente in de prov. Zuid-Holland aan de Oude Rijn.
Wordt reeds in de Romeinse tijd genoemd; komt in de 9e en 10e eeuw als Vurdun en Wyrda voor. De heren van Woerden waren vazallen van de Utrechtse bisschop tot hun goederen 1287 door graaf Floris v bij Holland werden getrokken. Het kasteel Woerden werd 1160 gebouwd door bisschop → Godfried van Rhenen; 1407 door Jan v van Arkel herbouwd. Woerden ontwikkelde zich rond dit kasteel; ca. 1370 door Willem van Naaldwijk, maarschalk van Holland, versterkt; kreeg 12.3.1372 stadsrechten van ruwaard → Albrecht van Beieren. Als grensvesting dikwijls inzet van de strijd tussen Holland en Utrecht; 1374 belegerd door Utrechtse burgers; 1441 ingenomen door Filips de Goede van Bourgondië; tijdens de → Jonker-Fransenoorlog (1488—92) veroverd door Jan van Montfoort, waarna de stad onder stadhouder→ Albrecht III van Saksen-Meissen kwam. Jan de → Bakker stichtte te Woerden ca. 1520 de eerste Ned. protestantse gemeente. Filips II gaf 1558 Woerden in pand aan Erik van Brunswijk voor een bedrag dat de koning hem schuldig was (de Staten van Holland losten 1617 dit pandschap in); 1572 bezet door de geuzen; sept. 1575-aug. 1576 door de Spanjaarden onder Hierges belegerd; 1672 bezet door de Fransen; 1813 door wegtrekkende Franse troepen geplunderd.Litt. O.Groeneyk, Beknopte geschiedk. beschrijving der stad Woerden (1829); C.J.A.van Helvoort, Hoofdstukken uit de gesch. van de stad Woerden (1952); J.Jansen, Van achter de oude schandpaal (1970); N.Plomp, Woerden 600 jaar stad (1972); N.Plomp. Bijdrage tot een beknopte bibl. betr. het Land van Woerden (1976).
