Belg. politieke en culturele beweging, oorspronkelijk ontstaan als verweer tegen de → Vlaamse Beweging. IJvert voor de nationale bewustwording van de Waalse provincies in België.
Sedert 1905 kreeg zij vaste vorm in de jaarlijkse vergadering van een Waals Congres. ingericht te Luik door een Assemblée Wallonne.Het Waals Congres van 1912 keurde het principe van de bestuurlijke scheiding in België goed; datzelfde jaar liet de Waalse socialist. Jules → Destrée. zijn ophefmakend pamflet verschijnen: Lettre au Rot sur la Séparation de la Wallonië et de la Flandre. Sedert de jaren 20 is de Waalse positie verzwakt door de demografische en economische ontwikkeling van Vlaanderen en het verouderen van de Waalse industrie. Tussen beide wereldoorlogen namen de Wallinganten stelling tegen de taalwetgeving in Vlaanderen. Onmiddellijk na de Tweede Wereldoorlog nam een meerderheid op het Congres National Wallon in 1945 een scherpe anti-Belg. houding aan en sprak zich uit voor een aanhechting van Wallonië bij Frankrijk, anderen voor een federaal België, of voor een onafhankelijk Wallonië. Tegen het Congres Nat.
Wallon, dat los staat van elk partijverband, maar hoofdzakelijk geleid wordt door linkse elementen, ontstond de meer rechtsgeoriënteerde Mouvement des Provinces Wallones, die enkel decentralisatie verdedigt en een geografische Senaat wenst. Het → Mouvement Populaire Wallon. 1961 door → A. Renard gesticht, opteerde voor een federale reorganisatie van België. Een Waals Blok is uit de Waalse Beweging niet ontstaan, maar ze beïnvloedde alle partijen. In 1968 ontstond als overkoepelende partij het Rassemblement Wallon. Algemeen is de vrees voor een minderheidspositie t.o.v. de Vlamingen.
Vandaar het Waalse verzet tegen de aanpassing van het aantal parlementszetels op basis van het bevolkingscijfer. De grondwetsherziening van 1971 moest in de visie der Walen de politieke consequenties van het Vlaamse overwicht neutraliseren.
Litt. M.P.Heremans, La Wallonië. Ses griefs. ses aspirations (1951); F.Schreurs. Contribution a l‘hisloire du Mouvement Wallon 1919—45 (1959); F.Perin. La Belgique au défi (1963): L.Outers. Le divorce beige (1968).
