conflictsituatie ontstaan door de sluiting van de Scheldemond door de Noordelijke Nederlanden na de val van Antwerpen (1585), welke toestand bij de Vrede van Munster (1648) bestendigd werd, tot de Fransen 1792 de Schelde heropenden. De Scheldekwestie in engere zin ontstond toen na de Belg.
Revolutie de Conferentie van Londen (1831) bepaalde dat Zeeuws-Vlaanderen en dus de Scheldemond in Ned. handen bleef. Wel werd de scheepvaart op de Schelde vrij verklaard en verplichtte Nederland zich de verbinding met de Rijn in stand te houden: 1863 werden de tolrechten op de Westerschelde afgeschaft waardoor Antwerpen een wereldhaven kon worden. Na de Eerste Wereldoorlog eiste België annexatie van Zeeuws-Vlaanderen en de soevereiniteit over de Wielingen. Onderhandelingen leidden tot een ontwerpverdrag (1920), waardoor de Schelde duurzaam zou worden opengesteld voor de scheepvaart van alle volken, met uitzondering van oorlogsschepen. O.a. op grond van die beperking verwierp de Belg. regering het verdrag. Onderhandelingen leidden 3.4.1925 tot een verdrag dat o.a. voorzag in de aanleg van een kanaal van Antwerpen naar het Hollandsch Diep (Moerdijk) en van een Rijn-Maas-Scheldekanaal.
België ratificeerde het verdrag dat echter door de Ned. Eerste Kamer werd verworpen. (→ H.A. van Karnebeek in 1963 leidden nieuwe onderhandelingen tot een verdrag betreffende de verbinding tussen Schelde en Rijn (rechtstreekse verbinding Antwerpen-Dordrecht). Het trad 1965 in werking en voorziet in de Schelde-Rijnverbinding.Litt. P.A.Bovart. La liberté de navigation sur l’Escaut (1950); A.van de Poel. De oplossing van het Schelde-Rijnprobleem (in: Brabantia 1963); C.Smit, De Scheldekwestie (1966): R.L.Schuursma, Het onaannemelijk tractaat (1976).
