[Lal.: comes palatinus]. belangrijkste functionaris van de → palts. Stond vanaf de 6e eeuw in het Frankische Rijk de koning bij in de uitoefening van de rechtspraak.
Sedert de regering van Karel de Grote zal hij gewoonlijk de rechtbank van de palts voor; beschikte over eigen klerken {notarii) om de gerechtsoorkonden [placila) op te stellen. Onder de Karolingen werd de bestuurstaak van de paltsgraaf zo uitgebreid, dat hij mede een ministeriële laak kreeg. De Duitse keizer Otto I (✝ 973) stelde stampaltsgraven aan om een tegenwicht te creëren ten opzichte van de stamhertogen. Onder deze paltsgraven was die van Lotharingen verreweg de belangrijkste. De Lotharingse paltsgraaf kreeg naderhand het bewind over de zgn. Rijn-Palts en verwierf in de 13e eeuw (toen van de andere paltsgrafelijke functies niet veel meer over was) de keurvorstelijkc waardigheid.
